Το µέλλον της εργασίας και οι εναλλακτικές προοπτικές: Μεταξύ ουτοπίας και δυστοπίας

Απόσπασμα από:

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ 4Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Κώστας Φωτάκης

Καθηγητής Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης & τ. Πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας - ΙΤΕ Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, ΥΠΠΕΘ

Αλέξανδρος Σελίµης

 Δρ. Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης Ειδικός Επιστημονικός Συνεργάτης Τομέας Έρευνας και Καινοτομίας, ΥΠΠΕΘ

Το µεγαλύτερο µέρος της διεθνούς αλλά και της (περιορισµένης) εγχώριας βιβλιογραφίας διατείνεται πως µε τις κατάλληλες προϋποθέσεις (επάρκεια ειδικευµένου εργατικού δυναµικού και µετασχηµατισµός του επιχειρηµατικού προτύπου), η αύξηση της παραγωγικότητας και η κοινωνική ευηµερία είναι εξασφαλισµένες. Οι προβλέψεις, άµεσες και µεσοπρόθεσµες, είναι εντυπωσιακές όσον αφορά τις δυνατότητες που διανοίγονται για την ανθρωπότητα. Η εικόνα που φιλοτεχνείται θυµίζει τη φιλόδοξη θεωρία του Kuznets (1955), σύµφωνα µε την οποία οι εισοδηµατικές ανισότητες πράγµατι θα µειώνονται αυτόµατα στις προηγµένες φάσεις της καπιταλιστικής ανάπτυξης, όποιες κι αν είναι οι ακολουθούµενες πολιτικές ή τα χαρακτηριστικά κάθε χώρας, ώσπου να σταθεροποιηθούν σε ένα ανεκτό επίπεδο. Πρόκειται για µια θεωρία που απευθυνόταν σε έναν κόσµο ενθουσιασµένο µε την «Ένδοξη Τριακονταετία» (1945 – 1975): Αρκεί να έχουµε υποµονή, να περιµένουµε λίγο, και η ανάπτυξη θα είναι προς όφελος όλων («Growth is a rising tide that lifts all boats»). Μόνο που το λίγο, στην περίπτωση της 4ΒΕ, µπορεί να διαρκέσει αρκετές γενιές …

Με βάση πρόσφατα δεδοµένα, το διαδεδοµένο νεοφιλελεύθερο επιχείρηµα πως η ευηµερία των επιχειρήσεων είναι ευθέως ανάλογη µε τη δηµιουργία θέσεων εργασίας και την ευηµερία της κοινωνίας ως συνόλου, αποδυναµώνεται. Ήδη προβλέπεται ότι στα επόµενα πέντε χρόνια θα χαθούν πάνω από πέντε εκατοµµύρια θέσεις εργασίας στις δεκαπέντε πιο αναπτυγµένες και ανερχόµενες οικονοµίες του κόσµου. Οι µεγαλύτερες επιπτώσεις αναµένονται στα επαγγέλµατα που απαιτούν λιγότερη εξειδίκευση: στις οργανωτικές δουλειές γραφείου, στην παραγωγή, τις κατασκευές και την εξόρυξη .

Ο ρόλος της Ελλάδας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Απόσπασμα από:

Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ 4Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Κώστας Φωτάκης 

Καθηγητής Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης & τ. Πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας - ΙΤΕ Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, ΥΠΠΕΘ 

Αλέξανδρος Σελίµης

 Δρ. Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης Ειδικός Επιστημονικός Συνεργάτης Τομέας Έρευνας και Καινοτομίας, ΥΠΠΕΘ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ

4.Ο ρόλος της Ελλάδας στην 4ΒΕ

Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται η αφετηριακή θέση της Ελλάδας ενόψει της 4ΒΕ και σκιαγραφούνται δράσεις και πρωτοβουλίες πολιτικής που προτείνεται να αναληφθούν για την προσαρµογή της χώρας στις νέες συνθήκες στο πλαίσιο της συνολικότερης αναπτυξιακής στρατηγικής.

4.1.Πού βρισκόµαστε

Η ελληνική κοινωνία εξέρχεται από µια πολυετή κρίση που υπήρξε, µεταξύ άλλων, αποτέλεσµα της έλλειψης σαφούς αναπτυξιακού προσανατολισµού, σε συνδυασµό µε την αποβιοµηχάνιση, την επίταση των κοινωνικών ανισοτήτων και τις έντονες περιφερειακές ανισορροπίες. Το πρόβληµα της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονοµίας επιδεινώθηκε από την κυριαρχία ενός στρεβλού µοντέλου.

Σήµερα, µετά την εφαρµογή ενός εκτεταµένου προγράµµατος δηµοσιονοµικών και διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων, η Ελλάδα είναι η 20ή οικονοµία της Ευρώπης και η 53^η παγκοσµίως, µε προβλεπόµενο ρυθµό αύξησης του πραγµατικού ΑΕΠ 2% για το 2018 και  µε τη συµβολή των τοµέων της βιοµηχανίας και της µεταποίησης στη διαµόρφωση του ΑΕΠ να αντιστοιχεί στο 16,33% και 9,87% αντίστοιχα για το 2016 .

Τα επόμενα 100 έτη και η 4η βιομηχανική επανάσταση

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΖΟΠΟΥΝΙΔΗΣ*, 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ**,

 ΙΩΑΝΝΑ ΑΤΣΑΛΑΚΗ***

 Αναδημοσίευση από "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" 06.08.2018

Η αντικατάσταση των εργαζομένων από μηχανές θα μπορούσε να επιδεινώσει το χάσμα μεταξύ των μισθών των εργαζομένων και των χρημάτων που εισέρχονται σαν αποπληρωμή μέρους της αρχικής επένδυσης.

Ο​​πως και στις προηγούμενες επαναστάσεις που προηγήθηκαν, η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τα παγκόσμια επίπεδα εισοδήματος και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής σε όλο τον κόσμο. Μέχρι σήμερα, οι καταναλωτές που έχουν αποκτήσει τα μέγιστα από το ψηφιακό κόσμο, είναι αυτοί που μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά και να έχουν πρόσβαση σε αυτόν. Η τεχνολογία έχει καταστήσει δυνατό τα νέα προϊόντα και υπηρεσίες να αυξάνουν την αποτελεσματικότητα και τη χαρά της προσωπικής μας ζωής. Ηδη η εξέλιξη της τεχνολογίας και η διεύρυνση του διεθνούς εμπορίου μεταξύ των ανοιχτών οικονομιών έχουν μειώσει το παγκόσμιο ποσοστό φτώχειας από 37%, που ήταν το 1990, σε 9% το 2015.

Η ανθρωπότητα έχει κατορθώσει σημαντικά επιτεύγματα τα τελευταία 100 χρόνια. Μία από τις δραστηριότητες της επιστήμης της πρόβλεψης είναι η διάγνωση των μελλοντικών ευκαιριών και των κινδύνων που θα εμφανιστούν. Τα πάντα γύρω μας αλλάζουν συνεχώς, κυρίως λόγω των νέων τεχνολογιών. Σήμερα βρισκόμαστε στην τέταρτη τεχνολογική επανάσταση, που θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε, επιχειρούμε και σχετιζόμαστε ο ένας με τον άλλον. Πρέπει να προετοιμαστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της παγκόσμιας κοινότητας, από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα έως την ακαδημαϊκή κοινότητα και τους απλούς πολίτες.

Δημόσιες πολιτικές για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα

Απόσπασμα από: Κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα

Οδηγός για την Κοινωνική Ευρώπη

Τεύχος 4

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης

Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2013

Ο παρών οδηγός συντάχθηκε από το Euricse (European Research Institute on Cooperative

and Social Enterprises – Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Έρευνας για τις Συνεργατικές και Κοινωνικές

Επιχειρήσεις) και τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Ιδιαίτερη συμβολή στο έργο είχαν ο καθηγητής Carlo Borzaga, ο Gianluca Salvatori, ο Riccardo Bodini και η ανώτερη ερευνήτρια Giulia Galera, με την πολύτιμη στήριξη και συνεισφορά του Gerhard Bräunling.

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ τ. 4 ΕΔΩ

 Δημόσιες πολιτικές για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Τα οφέλη που αποφέρουν στην κοινωνία οι οργανισμοί κοινωνικής οικονομίας έχουν αναγνωριστεί από τις κυβερνήσεις σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Σε κάποιες περιπτώσεις, ειδικές στρατηγικές και προγράμματα υποστήριξης παρείχαν το σχετικό έναυσμα και τις κατάλληλες διευκολύνσεις.

Αρκετά συχνά, η υποστήριξη της δημιουργίας και της ανάπτυξης κοινωνικών επιχειρήσεων έχει επιτρέψει στις δημόσιες πολιτικές να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της απασχόλησης, καθώς και άλλες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις, με πιο αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο από ό,τι αν βασίζονταν αποκλειστικά στον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, επιτυγχάνοντας, κατά συνέπεια, μεγαλύτερη αξία για τα χρήματα των φορολογουμένων.

Αυτό το κεφάλαιο επανεξετάζει κάποιες από τις σημαντικότερες δημόσιες πολιτικές υποστήριξης της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Μελλοντικές προοπτικές: Ενίσχυση του δυναμικού της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Η απάντηση της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας στις αναδυόμενες κοινωνικές ανάγκες

Στην αρχή αυτού του οδηγού υποστηρίξαμε ότι η κοινωνική οικονομία και οι κοινωνικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός έξυπνου, διατηρήσιμου και χωρίς αποκλεισμούς προτύπου κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, βασιζόμενου σε έναν σύγχρονο καταμερισμό ρόλων και ευθυνών ανάμεσα στην αγορά, το κράτος, τον «τρίτο τομέα» και τα μεμονωμένα άτομα.

Είδαμε επίσης ότι οι οντότητες της παραδοσιακής κοινωνικής οικονομίας, οι νεότερες κοινωνικές επιχειρήσεις, οι κοινωνικά υπεύθυνοι καταναλωτές, οι αποταμιευτές, οι χρηματοδότες και οι κερδοσκοπικές εταιρείες έχουν ένα κοινό στοιχείο: την έμφαση σε κοινωνικές αξίες και τη μέριμνα για την ύπαρξη θετικού αντικτύπου στην ευημερία και την οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας.

Προτού εξετάσουμε πώς μπορεί να εξελιχθεί μελλοντικά ο ρόλος όλων των παραγόντων και των τάσεων που περιγράφηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια, είναι χρήσιμη μια σύνοψη των σχέσεων της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων με άλλους παράγοντες της αγοράς, το κράτος και τους ιδιώτες, καθώς και κατά πόσον οι

δραστηριότητές τους είναι μοναδικές.

Πρώτη σημαντική απόρροια των δραστηριοτήτων των οργανισμών κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων είναι η συμβολή τους στην αύξηση και τη διαφοροποίηση της προσφοράς υπηρεσιών σε οικογένειες και ιδιώτες. Λόγω της εκ των κάτω φύσης τους, αυτοί οι οργανισμοί μπόρεσαν να προσδιορίσουν τις αναδυόμενες ανάγκες και να αναπτύξουν κατάλληλες απαντήσεις, συχνά χωρίς την υποστήριξη του δημόσιου τομέα. Σταδιακά, οι δραστηριότητες αυτών των οργανισμών συχνά έτυχαν της αναγνώρισης και της στήριξης του κράτους και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, εντάχθηκαν και στο δημόσιο σύστημα πρόνοιας. Αυτό συνέβη, παραδείγματος χάριν, με τους ιταλικούς κοινωνικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι ξεκίνησαν ως εθελοντικές οργανώσεις και έχουν πλέον συγχωνευθεί πλήρως στο σύστημα πρόνοιας, όπως και με τις υπηρεσίες κατ’ οίκον περίθαλψης στη Σουηδία, οι οποίες αρχικά καθιερώθηκαν από τον Ερυθρό Σταυρό πριν από πάνω από έναν αιώνα, και σήμερα αποτελούν νομικό δικαίωμα.

Καινοτόμες τάσεις στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας: η ανάδυση των κοινωνικών επιχειρήσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Ορισμός της κοινωνικής επιχείρησης

Εν μέρει παράλληλα και εν μέρει εντός του κόσμου των οργανισμών κοινωνικής οικονομίας, οι κοινωνικές επιχειρήσεις αναδείχθηκαν τα τελευταία χρόνια ως ένα νέο και πολύ σημαντικό φαινόμενο, όχι μόνο σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και σε άλλες ηπείρους (όπως η Ασία, όπου ο Muhammad Yunus προώθησε την έννοια της «κοινωνικής επιχειρηματικότητας», και η Βόρεια Αμερική).

Παρά την έλλειψη ενός καθολικά αποδεκτού ορισμού για τον όρο, στην Ευρώπη η έννοια της κοινωνικής επιχείρησης χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να προσδιορίσει έναν «διαφορετικό τρόπο» για το επιχειρείν, ο οποίος προκύπτει όταν οι επιχειρήσεις δημιουργούνται ειδικά για την επιδίωξη κοινωνικών σκοπών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει στον όρο «κοινωνική επιχείρηση» το ακόλουθο περιεχόμενο: «ένας φορέας της κοινωνικής οικονομίας, του οποίου πρωταρχικός στόχος είναι όχι η δημιουργία κερδών για τους ιδιοκτήτες ή τους εταίρους της αλλά η ύπαρξη θετικού κοινωνικού αντικτύπου. Δραστηριοποιείται στην αγορά παρέχοντας αγαθά και υπηρεσίες με επιχειρηματικό και καινοτόμο τρόπο, και χρησιμοποιεί τα κέρδη κυρίως για κοινωνικούς σκοπούς. Υπόκειται σε υπεύθυνη και διαφανή διαχείριση, ιδίως ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή εργαζομένων, καταναλωτών και παραγόντων που επηρεάζονται από τις εμπορικές της δραστηριότητες» (Social Business Initiative, Οκτώβριος 2011).

Η έννοια της κοινωνικής επιχείρησης αλληλοεπικαλύπτεται με τους παραδοσιακούς οργανισμούς κοινωνικής οικονομίας και διατρέχει διάφορες νομικές μορφές, καθώς μια οντότητα που λειτουργεί ως κοινωνική επιχείρηση μπορεί να επιλέξει να καταχωρηθεί ως ένωση, συνεταιρισμός, φιλανθρωπικό ίδρυμα κτλ., ως ιδιωτική επιχείρηση, ή με μια από τις

ειδικές μορφές που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο των εθνικών νομοθεσιών. Εκείνο που διακρίνει τις κοινωνικές επιχειρήσεις από τις παραδοσιακές ενώσεις ή τα φιλανθρωπικά ιδρύματα είναι ότι κερδίζουν σημαντικό ποσοστό του εισοδήματός τους μέσω εμπορικών συναλλαγών, αντί να εξαρτώνται από επιχορηγήσεις ή δωρεές.

Η κοινωνική οικονομία στην ευρωπαϊκή παράδοση

Απόσπασμα από: Κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα

Οδηγός για την Κοινωνική Ευρώπη

Τεύχος 4

Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων

και Κοινωνικής Ένταξης

Το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2013

Ο παρών οδηγός συντάχθηκε από το Euricse (European Research Institute on Cooperative

and Social Enterprises – Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Έρευνας για τις Συνεργατικές και Κοινωνικές Επιχειρήσεις) και τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Ιδιαίτερη συμβολή στο έργο είχαν ο καθηγητής Carlo Borzaga, ο Gianluca Salvatori, ο Riccardo Bodini και η ανώτερη ερευνήτρια Giulia Galera, με την πολύτιμη στήριξη και συνεισφορά του Gerhard Bräunling.

 ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΟΔΗΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Η κοινωνική οικονομία στην  ευρωπαϊκή παράδοση

Το πλαίσιο του ζητήματος

Η κοινωνική οικονομία μόλις πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως διακριτό σύνολο οικονομικών φορέων. Εντούτοις, οι οργανισμοί που ανήκουν στην κοινωνική οικονομία αποτελούν εδώ και πολύ καιρό σημαντικό συστατικό της ευρωπαϊκής κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ιστορίας. Ο όρος «κοινωνική οικονομία» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία στο πρώτο τρίτο του 19ου αιώνα και, με την πάροδο των αιώνων, η χρησιμότητά του υπερέβη κατά πολύ τα γαλλικά σύνορα, βρίσκοντας μεγάλη απήχηση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πράγματι, εδώ και σχεδόν δύο αιώνες, οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας είναι σημαντικοί παράγοντες στο ευρύτερο πλαίσιο της διαδικασίας κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο.

Το κοινό στοιχείο των οργανισμών κοινωνικής οικονομίας, που τους διαχωρίζει από τις συμβατικές επιχειρήσεις, είναι ο γενικός στόχος των δραστηριοτήτων τους, ο οποίος δεν εξαντλείται στην επιδίωξη του κέρδους και τη διανομή του στους μετόχους. Στην πραγματικότητα, στους κυριότερους σκοπούς που επιδιώκουν οι οργανισμοί κοινωνικής οικονομίας συγκαταλέγονται τόσο η παροχή αγαθών και υπηρεσιών (περιλαμβανομένων των ευκαιριών απασχόλησης) στα μέλη ή την κοινότητά τους όσο και η επιδίωξη στόχων γενικού συμφέροντος (δηλαδή δραστηριοτήτων που ωφελούν την ευρύτερη κοινωνία, όπως η παροχή υπηρεσιών γενικού συμφέροντος).