Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

Το περιβαλλοντικό Σύνταγμα, Θεμελίωση, Περιεχόμενο και Λειτουργία (Οκτώβριος 1994)



 ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Αναδημοσίευση από «ΝΟΜΟΣ+ΦΥΣΗ»
Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Η προστασία που επιφυλάσσει το Σύνταγμα στο περιβάλλον απασχολεί ολοένα εντονότερα την επιστήμη. Αλλά και η επεξεργασία που έχει τύχει εκ μέρους των δικαστηρίων -προπάντων βέβαια του Συμβουλίου της Επικρατείας- παρέχει ενδιαφέροντα δείγματα γραφής και ανοίγει σε πολλές περιπτώσεις νέους δρόμους. Υπό αυτά τα δεδομένα, δεν θα ήταν υπερβολή να γίνει λόγος -μετά τη συμπλήρωση μάλιστα είκοσι περίπου ετών από την ισχύ του Συντάγματος του 1975- για την «ενηλικίωση» της προστασίας του περιβάλλοντος.

Η παραπάνω επισήμανση θα μπορούσε να εκληφθεί ως αφετηρία και πρόκληση για νέα προσέγγιση μιας από τις ευτυχέστερες ασφαλώς στιγμές της «Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής». Για το σκοπό αυτό επιβάλλεται πρωταρχικά η ανάδειξη της συναφούς επιλογής με τη θεμελίωση του περιβαλλοντικού Συντάγματος. Η ενλόγω θεωρητική κατασκευή, που είναι γνωστή και σε άλλες περιοχές, έρχεται να υπογραμμίσει επαγωγικά το εύρος και τη δυναμική του με συστηματικές αναγωγές που διαχέονται σε όλο το σώμα του Καταστατικού Χάρτη (ΙΙ). Κατ΄ αυτόν τον τρόπο προσδιορίζεται ευχερέστερα το περιεχόμενο του περιβαλλοντικού Συντάγματος που καταλαμβάνει όλες τις βασικές πτυχές του αλλά και τις επιμέρους μορφές τους (ΙΙΙ). Επίσης φωτίζεται πληρέστερα η κανονιστική λειτουργία του, η οποία διακρίνεται αφενός για το σύνθετο και πολυεπίπεδο χαρακτήρα της και αφετέρου για τη δυναμική της (IΝ).

Το σύντομο κείμενο που ακολουθεί φιλοδοξεί να εγκαινιάσει μια νέα σελίδα στην επιστημονική συζήτηση για την προστασία του περιβάλλοντος, προσπαθώντας να αξιοποιήσει δημιουργικά τους πλούσιους καρπούς που μας προσφέρει το Σύνταγμα χωρίς να διολισθαίνει σε άκρατο περιβαλλοντικό συνταγματισμό. Η κρίση για την επιτυχία του εγχειρήματος επαφίεται βέβαια στον αναγνώστη.

ΙΙ. Η θεμελίωσή του

Κοινωνία, περιβάλλον και κοινωνική συνοχή




Νίκος Χαραλαμπίδης
Διευθυντής του Ελληνικού Γραφείου της Greenpeace

Preamble

Δεν θα προσπαθήσω κάποια θεωρητική προσέγγιση στο θέμα. Αντίθετα, θα ήθελα να μεταφέρω την εμπειρία 30+ ετών ενεργού ανάμειξης στην προστασία του περιβάλλοντος, τις αλλαγές που έχω παρατηρήσει μέσα σε αυτό το διάστημα και τις προτάσεις μου για τα επόμενα βήματα. Δεν βρίσκομαι εδώ για τις βαθιές νομικές μου ρίζες αλλά κυρίως λόγω του σεβασμού που τρέφω στο πρόσωπο, το  ρόλο και τη στάση ζωής του Γιώργου, της αναγνώρισης της ανάγκης να κρατήσουμε ζωντανό και να εξελίξουμε το όραμά του (επειδή αυτό είναι σήμερα περισσότερο απαραίτητο και αναγκαίο από ποτέ) και επειδή δεν μπορώ να αρνηθώ στην Άννα. Πέρα από αυτά όμως, πιστεύω ότι έχουμε πολλά να μάθουμε ο ένας από τον άλλο στην κοινή προσπάθεια για ένα καλύτερο αύριο, στο δρόμο για μια βιώσιμη ανάπτυξη (άρα εξ ορισμού με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο)

Ιστορική αναδρομή μέσα από τα μάτια ενός ακτιβιστή

Περιβαλλοντικό Σύνταγμα και ΣτΕ στα χρόνια της κρίσης



Κατερίνα Σακελλαροπούλου,
Αντιπρόεδρος ΣΤΕ

Μια από τις ευτυχέστερες στιγμές της Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής υπήρξε η θεμελίωση του περιβαλλοντικού Συντάγματος.
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 ο Γ. Παπαδημητρίου αναφέρθηκε στην ενηλικίωση της προστασίας του περιβάλλοντος, που συντελέσθηκε κυρίως με τη νομολογία του ΣτΕ. Όπως έγραψε στο ιστορικό άρθρο του για το περιβαλλοντικό Σύνταγμα, πλούσιους καρπούς αντλούμε ασφαλώς από τις επάλληλες κανονιστικές ζώνες που περιβάλλουν το άρθρο 24 του Συντάγματος. Προέχουσα σημασία έχει ιδίως η αξιοποίηση του άρθρου 2 παρ. 1 για τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου, το άρθρο 5 παρ. 1 για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και τέλος το άρθρο 25 παρ. 1 και 4, που αφενός υπογραμμίζει την υποχρέωση του κράτους να εγγυάται εν γένει τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου και αφετέρου αξιώνει από όλους τους πολίτες να εκπληρώνουν το χρέος της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης. Το E΄ Τμήμα στη δεκαετία αυτή έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία της προστατευτικής για το περιβάλλον νομολογίας. Στην επόμενη δεκαετία η νομολογία αυτή καθιερώθηκε, με σημαντικό χαρακτηριστικό την προσαρμογή του ελληνικού δικαίου για το περιβάλλον με το κοινοτικό και την ανάδειξη της αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης, που έχει ως συνιστώσες το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνική συνοχή.
Η παγκόσμια οικονομική, και όχι μόνο, κρίση που εμφανίζεται με ιδιαίτερη ένταση στη χώρα μας από το 2009, οδήγησε στη δημιουργία μιας νομολογίας που δίνει αφορμή στις ακόλουθες σκέψεις.

Περιβάλλον (2009-2018): Θεμέλιο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συνοχής



Εκδήλωση της "Νόμος + Φύση" σε μνήμη του ιδρυτή της Καθηγητή Γιώργου Παπαδημητρίου

Η «Νόμος+Φύση» ιδρύθηκε το 1994 και λειτουργεί έκτοτε, χωρίς προκαταλήψεις και δογματισμούς, ως βήμα διαλόγου και προβληματισμού για τους ειδικούς και ως πηγή πληροφοριών για τους πολίτες. Διέπεται από την ευρύτερη νομικοκοινωνική αντίληψη που αποτυπώνεται στο άρθρο του ιδρυτή της, Καθηγητή Γιώργου Παπαδημητρίου, «Το Περιβαλλοντικό Σύνταγμα – Θεμελίωση, περιεχόμενο και λειτουργία», το οποίο κοσμεί το πρώτο τεύχος της έντυπης έκδοσής της ως νομικής επιθεώρησης, αποτελώντας ορόσημο στη θεωρία του ελληνικού περιβαλλοντικού δικαίου. Σύμφωνα με αυτό, οι περιβαλλοντικοί νόμοι και η σχετική νομολογία  αναπτύσσονται και αξιολογούνται σε συσχέτιση με τις ασκούμενες πολιτικές, κυρίως στον οικονομικό και αναπτυξιακό τομέα, καθώς και με την κοινωνία των πολιτών.
Τα τελευταία χρόνια, υπό την επίδραση των γενικότερων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, γινόμαστε μάρτυρες σημαντικών μεταβολών στις εν λόγω πολιτικές, στη νομοθεσία, τη νομολογία και, σε κάποιο βαθμό, στο ενδιαφέρον των πολιτών για τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος. Με αφορμή αυτήν την αλλαγή πλεύσης, διοργανώθηκς δημόσια εκδήλωση με θέμα: «Περιβάλλον (2009-2018): Θεμέλιο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Κοινωνικής Συνοχής», τη Δευτέρα, 12 Φεβρουαρίου 2018, στις 18.00, στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη (Κουμπάρη 1) με ομιλητές:
Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Αντιπρόεδρος ΣτΕ
Περιβαλλοντικό Σύνταγμα και ΣτΕ στα χρόνια της κρίσης
Νίκος Χαραλαμπίδης, Διευθυντής του Ελληνικού Γραφείου Greenpeace
Κοινωνία, περιβάλλον και κοινωνική συνοχή
Θεοδότα Νάντσου, Επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής WWF Ελλάς
Κριτική αποτίμηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας

Το NEGROPONTE POLITICO τιμώντας την μνήμη του Γιώργου Παπαδημητρίου που έφυγε σαν χθες, 16 Φεβρουαρίου 2009 αλλά και την συνεισφορά του «ΝΟΜΟΣ+ΦΥΣΗ» στην ανάπτυξη του ελληνικού περιβαλλοντικού δικαίου αναδημοσιεύει τις Εισηγήσεις της Εκδήλωσης αλλά και το μνημειώδες άρθρο του αείμνηστου Καθηγητή Γιώργου Παπαδημητρίου με τίτλο «Το Περιβαλλοντικό Σύνταγμα – Θεμελίωση, περιεχόμενο και λειτουργία»

Γιώργος Σιακαντάρης: Μεταπολιτική - Το σημερινό όνομα του παλαιού νεοφιλελευθερισμού

Αναδημοσίευση από i-eidiseis.gr  31.10.2023 Η δυτική αντιπροσωπευτική Δημοκρατία δεν απειλείται πλέον από συνταγματάρχες, πραξικοπήματα κα...