Οι οργανωτικές και χρηματοδοτικές διαστάσεις των
θαλάσσιων διεθνών δικτύων πόλεων
Του Δρ. Αντώνη Καρβούνη,
Πρoέδρου της Διυπουργικής
Επιτροπής για τις Διεθνείς Συνεργασίες των ΟΤΑ
του Υπουργείου Εσωτερικών και
Διοικητικής Ανασυγκρότησης
& Εθνικό Σημείο Επαφής του Ευρωπαϊκού
Προγράμματος
‘Ευρώπη για τους Πολίτες, 2014-2020’
Η γαλάζια οικονομία της ΕΕ αντιπροσωπεύει 5,4 εκατ.
θέσεις εργασίας και ακαθάριστη προστιθέμενη αξία που ανέρχεται σε περίπου 500€
δισεκ. ετησίως. Συνολικά, 75% του εξωτερικού εμπορίου της Ευρώπης και 37% του
εμπορίου εντός της ΕΕ διεξάγεται διά θαλάσσης. Μεγάλο ποσοστό αυτής της
δραστηριότητας, όχι όμως το σύνολό της, είναι συγκεντρωμένο γύρω από τις ακτές
της Ευρώπης[1].
Η θάλασσα και οι ακτές είναι επομένως σημαντικοί
φορείς ανάπτυξης της οικονομίας. Οι λιμένες εξασφαλίζουν την εδαφική συνέχεια
της Ένωσης, εξυπηρετώντας την περιφερειακή και την τοπική ναυτιλία που συνδέει
περιφερειακές και νησιωτικές περιοχές. Από τη δημιουργία της το 2007, η
Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική επεδίωξε να αυξήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη της
ευρωπαϊκής γαλάζιας οικονομίας και να προστατεύσει καλύτερα το θαλάσσιο
περιβάλλον μέσω της διευκόλυνσης της συνεργασίας όλων των παικτών στον τομέα
της θάλασσας, τόσο διατομεακά όσο και διασυνοριακά.
Σε αυτούς τους παίκτες συγκαταλέγονται και τα
δίκτυα και οι συνεργατικοί σχηματισμοί των παράκτιων κοινοτήτων και λιμένων.
Λόγω του εξωστρεφούς γεωγραφικού τους χαρακτήρα, οι λιμένες και οι παράκτιες
κοινότητες υπήρξαν παραδοσιακά κέντρα νέων ιδεών και καινοτομίας. Στο παρόν άρθρο επιχειρείται να αναδειχθούν
οι οργανωτικές και χρηματοδοτικές ευκαιρίες για τους ελληνικούς δήμους
προκειμένου, στο πλαίσιο της λεγόμενης Γαλάζιας Διπλωματίας των πόλεων-λιμένων
και των δικτύων τους, να προωθήσουν έργα οικονομικής ανάπτυξης και ενίσχυσης
της αγοράς εργασίας στις θαλάσσιες και ναυτιλιακές δραστηριότητες (π.χ. στους τομείς
του θαλάσσιου και παράκτιου (εναλλακτικού) τουρισμού, του περιβάλλοντος, των
μεταφορών, της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς και της ενέργειας).
Η Διπλωματία των Πόλεων
Ο όρος ‘διπλωματία’, πολυχρησιμοποιημένος και συχνά
με τρόπο αυθαίρετο, έχει αποτελέσει αντικείμενο μεγάλου αριθμού έργων που
αναφέρονται κυρίως για συγκεκριμένες χώρες σχετικά με την εξωτερική τους
πολιτική ή γενικότερα στο πεδίο των διεθνών σχέσεων. Ειδικότερα, το
επιστημονικό και πολιτικό ενδιαφέρον για τις «διπλωματικές» δραστηριότητες της
τοπικής αυτοδιοίκησης είναι μέχρι σήμερα σχετικά περιορισμένο[2].
Οι «διπλωματικές» δραστηριότητες της τοπικής
αυτοδιοίκησης εμφανίζονται με διαφόρους όρους στη βιβλιογραφία. Ο νεολογισμός
της ‘παρα-διπλωματίας’ εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στο πεδίο
της συγκριτικής πολιτικής ανάλυσης των ομοσπονδιακών κρατών (Καναδάς, ΗΠΑ,
Βέλγιο), κυρίως στη βορειο-αμερικανική βιβλιογραφία προκειμένου να αναδείξει το
διεθνή ρόλο των αμερικανικών Πολιτειών. Απέναντι στις ‘παραδιπλωματικές δραστηριότητες’
των υποεθνικών φορέων που βρήκαν ανταπόκριση στη βιβλιογραφία τα τελευταία
τριάντα χρόνια, στο παρόν άρθρο η δικτύωση των δήμων εντάσσεται περισσότερο στη
λεγόμενη πολυεπίπεδη ή καταλυτικής διπλωματία[3] που απομυθοποιεί την υφέρπουσα
σύγκρουση μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, εσωτερικού μετώπου και διεθνούς
εκπροσώπησης μιας χώρας που χαρακτηρίζει τις προηγούμενες εννοιολογήσεις της
διεθνούς δραστηριότητας των υποεθνικών επιπέδων διοίκησης. Η προσέγγιση αυτή
υπογραμμίζει το πλήθος και την πολυμορφία των δρώντων και των συμφερόντων κατά
τη διαδικασία χάραξης της εξωτερικής πολιτικής.
Η σύγχρονη διπλωματία χαρακτηρίζεται από παράδοξες
τάσεις: από τη μεριά, μια αυξανόμενη διεθνοποίηση, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις
ανταποκρίνονται σε ένα εύρος διεθνών σχέσεων, στην οικονομική αλληλεξάρτηση και
σε αιτήματα που δεν είναι πλέον διαχειρίσιμα στο πλαίσιο των πολιτικών
συστημάτων. Από την άλλη μεριά, διαπιστώνεται μια επαγρύπνηση από την πλευρά
των υποεθνικών συμφερόντων, κυβερνητικών και μη κυβερνητικών, απέναντι σε αυτές
τις πιέσεις, αφού οι συνέπειές τους γίνονται ορατές στο εσωτερικό πεδίο και σε
εκείνους που εκπροσωπούν σε τοπικό επίπεδο.
Επομένως, οι πολυπλοκότητες της σύγχρονης
διπλωματίας μπορούν να γίνουν κατανοητές εφόσον γίνει αντιληπτό ότι διεξάγεται
σε πολύπλοκες πολυεπίπεδες πολιτικές δομές και διαδικασίες που περιλαμβάνουν
όλα τα επίπεδα πολιτικής δράσης, από το τοπικό, μέσω του εθνικού, μέχρι το
διεθνές επίπεδο. Κατά συνέπεια, η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής δεν είναι ένα
διακριτό πεδίο πολιτικής δράσης, αδιάφορο στα ζητήματα που ανακύπτουν στο
εσωτερικό των κρατών. Ούτε βέβαια η διεθνής πολιτική μπορεί να αγνοήσει την
εθνική και τοπική πολιτική αρένα. Ο τοπικισμός αντιπροσωπεύει τη διεύρυνση παρά
την απόρριψη της εξωτερικής πολιτικής με την αύξηση της ποικιλίας των
υποεθνικών δρώντων που επιζητούν να ικανοποιήσουν τους στόχους τους σε διεθνές
επίπεδο[4].
.png)
