https://www.syntagmawatch.gr/ 12.5.2019
Τσέκος Ν. Θεόδωρος
Ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά» του όρισε ως πολιτεία
κάθε οργανωμένη κοινωνία όπου η εξουσία ασκείται υπό των πολλών και προς το
κοινό συμφέρον. Ακολουθώντας την σκέψη του, μπορούμε να αποδώσουμε την ιδιότητα
του πολίτη όχι αδιάκριτα σε οποιοδήποτε μέλος μιας οργανωμένης κοινωνίας, αλλά
μόνον στα μέλη εκείνα που μετέχουν
ενεργά στην πολιτική, επηρεάζουν δηλαδή την άσκηση της εξουσίας.
Το ότι η αντίληψη αυτή του πολίτη ως ενεργού και
μόνον ενεργού μέλους μιας οργανωμένης κοινωνίας κυριαρχεί στην κλασική ελληνική
αρχαιότητα, επιβεβαιώνεται και στον Επιτάφιο του Περικλή. Εκφωνώντας στον
Κεραμεικό της Αθήνας έναν επιτάφιο λόγο για τους νεκρούς των μαχών του πρώτου
έτους του Πελοποννησιακού πολέμου (431 π.Χ.) και τον οποίο μας μετέφερε ο
Θουκυδίδης, ο ηγέτης των Αθηναίων έδωσε μια συνοπτική περιγραφή του πώς
αντιλαμβάνεται τον πολίτη η Αθηναϊκή κοινωνία.
Εμείς οι ίδιοι, είπε, φροντίζουμε τόσο τις
ιδιωτικές μας υποθέσεις όσο και τα δημόσια πράγματα και το ένα δεν εμποδίζει το
άλλο. Θεωρούμε δε, πως αυτός που δεν αναμειγνύεται στις δημόσιες υποθέσεις
είναι όχι μόνον απράγμων, δηλαδή αδιάφορος, αλλά και αχρείος, δηλαδή κοινωνικά
άχρηστος. Ο μη ενεργός πολίτης, λοιπόν, αυτός που δεν μετέχει στα δημόσια
πράγματα και αποσύρεται στην προσωπική του σφαίρα , στον χώρο του ιδιωτικού,
είναι βάρος για την κοινωνία στην οποία ανήκει. Το να «ιδιωτεύει» κάποιος στην
Αρχαία Αθήνα, δεν είναι επιλογή, είναι ελάττωμα.
Ο όρος ιδιώτης, άλλωστε, στην κλασική Αρχαιότητα
δεν σήμαινε αυτό που υποδηλώνει κυρίως ο όρος σήμερα, δηλαδή το πρόσωπο εκείνο
που δεν ασκεί δημόσια λειτουργία. Σήμαινε αντίθετα, εκείνον που έχει
περιορισμένες νοητικές ικανότητες τον α-νόητο. Ταυτίζονταν, δηλαδή, ο πολιτικά
ανενεργός με τον κοινωνικά ανίκανο. Ακόμη και στην νεότερη γλώσσα και
γραμματεία, σύμφωνα με το Λεξικό του Κριαρά, ο όρος χρησιμοποιείται, πέραν των
άλλων, για να υποδηλώσει και έννοιες αρνητικές, αντίστοιχες με εκείνη του
αρχαιοελληνικού ιδιώτη, όπως ο άξεστος, ο αγροίκος, ο αδαής, ο αγράμματος, ο
απλοϊκός στον νου.
Η αποπολιτικοποίηση ως γνώρισμα της εποχής:
Διαστάσεις
.png)
