Μαρία Καραμανώφ
Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας,
Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος.
Βασικά σημεία της ομιλίας στην Ανοικτή Σύσκεψη του
ΣΕΠΟΧ για την Εθνική Χωρική Στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη της χώρας στην
κρίση, 31 Μαΐου 2017.
Το ζήτημα της ορθολογικής και βιώσιμης διαχείρισης
των δημοσίων ακινήτων της χώρας έχει γεννήσει σοβαρούς προβληματισμούς τις
τελευταίες δύο δεκαετίες, αφότου δηλ. άρχισαν οι πρώτες ιδιωτικοποιήσεις, ιδίως
με τη μεταβίβαση των ακινήτων του ΕΟΤ στην ΕΤΑ ΑΕ. Σύμφωνα με τους
προβληματισμούς αυτούς, η μεταχείριση των δημοσίων ακινήτων πρέπει να
διαφοροποιείται ανάλογα με την φύση και τα χαρακτηριστικά εκάστου και σύμφωνα
με το δημόσιο σκοπό στον οποίο το καθένα από αυτά είναι αφιερωμένο. Το κράτος
δεν μπορεί να αποξενώνεται από δημόσια ακίνητα τα οποία είναι αφιερωμένα στην
εξυπηρέτηση θεμελιωδών ή παγίων δημοσίων σκοπών, όπως η κυριαρχία και η
προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, οι δημόσιες υπηρεσίες, η
ενέργεια, οι συγκοινωνίες κ.λπ. Και τούτο διότι, χωρίς τα κατάλληλα δημόσια
ακίνητα, η πραγματοποίηση των δημοσίων σκοπών καθίσταται ουσιαστικά ανέφικτη.
Τα ζήτημα όμως της διαχείρισης των δημοσίων
ακινήτων έχει πλέον πάρει δραματική τροπή μετά τη μεταβίβαση του συνόλου σχεδόν
της δημόσιας περιουσίας, κατά πλήρη κυριότητα, στην «Ελληνική Εταιρεία
Συμμετοχών και Περιουσίας», το λεγόμενο «Υπερταμείο» (ν. 4389/2016, ΦΕΚ Α’
94/27.05.2016). Το τελευταίο είναι μια ανώνυμη εταιρεία μοναδικός σκοπός της
οποίας είναι η εκμετάλλευση των –τέως πλέον- δημοσίων ακινήτων (με περαιτέρω
μεταβιβάσεις, παραχωρήσεις κ.λπ.), για τον πορισμό εσόδων που θα
χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους. Με την
εξέλιξη αυτή, διερράγη οριστικά ο σύνδεσμος των δημοσίων ακινήτων με τους
πολλούς και ποικίλους δημοσίους σκοπούς τους οποίους, από καταβολής ελληνικού
κράτους μέχρι σήμερα, εξυπηρετούσαν.
Με τα δεδομένα αυτά, όλη η συζήτηση για την
ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των δημοσίων ακινήτων έχει πλέον καταστεί
άνευ αντικειμένου, αφού δεν υπάρχουν πλέον δημόσια ακίνητα, δηλ. ακίνητα
προορισμένα να εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς. Μέσα στο ζοφερό αυτό πλαίσιο,
μόνη ελπίδα για τη διάσωση της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής φυσιογνωμίας
της χώρας απομένει ο χωρικός και
πολεοδομικός σχεδιασμός, δηλ. οι όροι και περιορισμοί που θα πρέπει να τεθούν
στους μελλοντικούς ιδιοκτήτες των τέως δημοσίων ακινήτων ως προς την
εκμετάλλευση αυτών.
Η θεσμοθέτηση όμως πολεοδομικών εργαλείων
εξαιρετικού χαρακτήρα, όπως λ.χ. τα ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ, δεν αφήνει πολλά
περιθώρια αισιοδοξίας, γιατί η μέχρι τώρα χρήση τους φαίνεται να αποβλέπει στο
ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, δηλ. στο να καταστούν τα ακίνητα αυτά όσο το
δυνατόν πιο ελκυστικά στους επίδοξους αγοραστές τους. Στους χωροτάκτες και πολεοδόμους της χώρας εναπόκειται να τα χρησιμοποιήσουν
σύμφωνα με τις αρχές και το πνεύμα της βιώσιμης ανάπτυξης, ώστε, έστω και την
ύστατη στιγμή, να μετριασθεί η ολοκληρωτική καταστροφή του φυσικού και
πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας, που είναι και το πραγματικό και
αναντικατάστατο κεφάλαιό της.
.png)
