Χάρης Κοκκώσης Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ηλίας Μπεριάτος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ο χωρ(οταξ)ικός σχεδιασμός αλλάζει, διευρύνεται, εμπλουτίζεται
και προσαρμόζεται συνεχώς στις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας. Αλλωστε ο
ρόλος του είναι η συγκρότηση και οργάνωση δράσεων σε μακροχρόνιο ορίζοντα για την
αντιμετώπιση των προβλημάτων και προοπτικών της κοινωνίας.
Η χωροταξία είναι αναπόσπαστο στοιχείο του σχεδιασμού
για την ανάπτυξη, καθώς δεν νοείται αναπτυξιακή στρατηγική χωρις χωρική διάσταση,
δηλαδή χωρίς να είναι προσαρμοσμένη στα προβλήματα και προοπτικές της περιοχής.
Αντίστοιχα, δεν νοείται χωροταξικός σχεδιασμός χωρίς αναπτυξιακή προοπτική,
χωρίς αναφορά στην οικονομία, την κοινωνία και τα ειδικά θέματα ανάπτυξης. Απο
την χωροταξική προοπτική, οι όποιες παρεμβάσεις για ανάπτυξη, θα πρέπει να
αποσκοπούν στην ορθολογική οργάνωση στον χώρο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων,
των υποδομών και των οικισμών, ωστε να διασφαλίζεται ο συντονισμός, η
συμπληρωματικότητα και η συνέργεια των πολιτικών και αντίστοιχων δράσεων και να
αποφεύγονται ή αμβλύνονται οι συγκρούσεις, καταρχήν ως προς τη χρήση του χώρου,
των πόρων, του περιβάλλοντος, των εγκαταστάσεων και δικτύων, κ.λπ. Αυτή η σχέση
αλληλεξάρτησης μεταξύ χωροταξίας και αναπτυξιακής στρατηγικής υπάρχει ανεξάρτητα άν εχει τυπικά αποτυπωθεί ή
απεικονιστεί και σε «χάρτη-σχέδιο».
Ο σχεδιασμός αποτελεί ενσυνείδητη προσπάθεια της
κοινωνίας να αναζητήσει το επιθυμητό και να οργανώσει δράσεις (ρυθμίσεις,
κίνητρα, έργα, εκπαίδευση/ ευαισθητοποίηση) ωστε να το επιτύχει. Ειναι σαφές
οτι το αντικείμενο και περιεχόμενο του σχεδιασμού αντιπροσωπεύει και
προσαρμόζεται στο επιθυμητό και εφικτό, δηλαδή τις συγκεκριμένες συνθήκες και
προοπτικές κάθε περιόδου, επομένως εκφράζει και απεικονίζει τις βασικές αξίες
και ανάγκες της εποχής. Με την θεώρηση αυτή ο σχεδιασμός, άρα και ο χωρικός
σχεδιασμός, εξελίσσεται και διαρθρώνεται σύμφωνα με τις προτεραιότητες (αξίες και
ανάγκες) της κοινωνίας σε κάθε χρονική περίοδο και εποχή, πάντα με μια
μακροχρόνια προοπτική.
Ήδη τα τελευταία είκοσι ή τριάντα χρόνια η
χωροταξία ενσωμάτωσε και ανέδειξε τις αρχές της προστασίας του περιβάλλοντος
(φυσικοί πόροι και οικοσυστήματα), όπως είχε και στο παρελθόν εστιαστεί,
ενσωματώσει και αναδείξει τα θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης (χωρικές ανισότητες,
περιφερειακή ανάπτυξη, κ.λπ.). Οι θεωρήσεις αυτές πάντα υπάρχουν στην
χωροταξία, ως πλευρά της πολιτικής για την ανάπτυξη, αλλά απλά κατά περιόδους αναδεικνύονται
και ενδεχομένως αναθεωρούνται οι εκάστοτε προτεραιότητες που επηρεάζουν τις
ειδικές πτυχές του χωροταξικού σχεδιασμού. Οι εστιάσεις και προσαρμογές αυτές
συχνά αφορούν όχι μόνο στις επιμέρους διαστάσεις ή συνιστώσες του σχεδιασμού, αλλα
και ειδικότερα θέματα χωρικού χαρακτήρα που αποκτούν μια ιδιαίτερη σημασία ή προτεραιότητα,
όπως συχνά εκφράζεται και με αντίστοιχες προβλέψεις και αλλαγές και στο θεσμικό
πλαίσιο.
Ένα από τα σύγχρονα θέματα που έχει διεθνώς αναδειχθεί
ως θέμα προτεραιότητος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την χωροταξία στη χώρα μας,
είναι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ). Γι’ αυτό και το περιοδικό
«Αειχώρος» αποφάσισε να αφιερώσει ένα ειδικό τεύχος στο θέμα αυτό. Τα άρθρα που
παρουσιάζονται βασίζονται σε εισηγήσεις του πρόσφατου Πανελλήνιου Συνέδριου
Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (Βόλος, 24-27 Σεπτεμβρίου
2015).
.png)
