ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ επί του Β1 Σταδίου της μελέτης Αξιολόγηση, αναθεώρηση και ειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας

Εισήγηση του Αντιδημάρχου Χαλκιδέων Γιώργου Μπουραντά που ενέκρινε κατά πλειοψηφία το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χαλκιδέων 

Η μελέτη αξιολόγησης του ΠΠΧΣΑΑ στο Β.1 στάδιο αποτυπώνει αρκετές από τις προτάσεις και τις επισημάνσεις που είχαν γίνει στο Α.2 στάδιο. Αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής ξεχωριστά και του Δήμου Χαλκιδέων.

Εκείνο όμως που δεν αλλάζει και στα δύο στάδια της μελέτης είναι η κύρια τάση που διέπει το νέο ΠΠΧΣΑΑ και είναι η ενίσχυση της Λαμίας, μέσω της διοχέτευσης των πόρων από τα Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα και την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για την κατά προτεραιότητα κατασκευή μεγάλων έργων, με στόχο να αναβαθμιστεί στην ανώτερη βαθμίδα του αστικού εθνικού δικτύου (πρωτεύοντα αστικά κέντρα) σε βάρος της Χαλκίδας και της Εύβοιας.

Υποβαθμίζεται το γεγονός ότι ο Δήμος Χαλκιδέων είναι ο μόνος που στην απογραφή του 2011 έχει μόνιμο πληθυσμό 102.223 κατοίκους με αυξανόμενο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, που της δίνει το κρίσιμο μέγεθος για τον χαρακτηρισμό της εν δυνάμει πρωτεύοντος εθνικού πόλου ανάπτυξης (Με το ίδιο ρυθμό μεταβολής το έτος στόχο 2020 η Χαλκίδα θα έχει πληθυσμό 113.334 κατ. έναντι 77.100 κατ. της Λαμίας).  

 Το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης από την άλλη μεριά έχει τοποθετήσει την Χαλκίδα και την Λαμία στο ίδιο επίπεδο και έτσι θα πρέπει να είναι και στο ΠΠΧΣΑΑ.      

Δίνεται προτεραιότητα στην ενίσχυση του Αδριατικού άξονα ανάπτυξης της ΠΣΤΕ (Ε65/Λαμία/Ηγουμενίτσα, Διαγώνιος Λαμία/Πάτρα) έναντι του Ανατολικού Άξονα ανάπτυξης της ΠΣΤΕ και της χώρας προς το Β. Αιγαίο – Εύξεινο Πόντο (Παράκαμψη Χαλκίδας / Βόρειος οδικός άξονας / Λιμάνι Μαντουδίου και παράκαμψη Βασιλικού – Αμαρύνθου – Αλιβερίου / Λέπουρα / Κύμη / Λιμάνι της Κύμης) 

Στη λογική ενίσχυσης του Αδριατικού άξονα ανάπτυξης προκρίνεται η άμεση χρηματοδότηση του Ε65, η κατασκευή ενός εντελώς νέου δρόμου του «∆ιαγώνιου Λαµία-Αµφισσα -Πάτρα»  και της οδικής και σιδηροδροµικής ∆υτικής Παράκαµψης της Αθήνας, η κατασκευή Διεθνούς Διαμετακομιστικού Κέντρου στη Λαμία, αφήνοντας απέξω την Εύβοια και την Χαλκίδα. Παράδειγμα η κατασκευή των οδικών αξόνων της Εύβοιας δεν μπαίνουν σε προτεραιότητα ως Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) για την επόμενη δεκαετία και η Αιδηψός δεν αναφέρεται πουθενά στις μεγάλες επενδύσεις που προγραμματίζονται να γίνουν στον ιαματικό και εναλλακτικό τουρισμό. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι στον θεματικό τομέα Αξιοποίηση των Λουτροπόλεων - ιαματικών πόρων για Ιατρικό και Καλλωπιστικό Τουρισμό, να δοθεί προτεραιότητα στην αξιοποίηση των δημόσιων πόρων από το ΤΑΙΠΕΔ στο ∆ίκτυο Καµένα Βούρλα-Θερµοπύλες Υπάτη.  

Το ΠΠΧΣΑΑ θα πρέπει να ενισχύει τις αναπτυξιακές προοπτικές της κάθε περιοχής της ΠΣΤΕ και όχι να τις εμποδίζει.

Οι πόροι και οι δημόσιες επενδύσεις θα πρέπει να κατανεμηθούν με δίκαιο τρόπο στις περιοχές όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες ανάγκες και θα πιάσουν τόπο, ιδιαίτερα σήμερα που οι πόροι είναι περιορισμένοι.    

 Η μελέτη αξιολόγησης του ΠΠΧΣΑΑ στο Β.1 στάδιο ευθέως και ρητώς στοχεύει στην ανατροπή των επιλογών του Γενικού Χωροταξικού σχετικά με την διαβάθμιση των δύο μεγάλων αστικών πόλων της Στερεάς Ελλάδας, της Λαμίας και της Χαλκίδας ως δευτερευόντων εθνικών πόλων, προκρίνοντας την αναβάθμιση της Λαμίας και εμμέσως την υποβάθμιση της Χαλκίδας. Η επιλογή της μελέτης παραγνωρίζει την αντικειμενική πραγματικότητα του δυισμού της Περιφέρειας και επιχειρεί να ταυτίσει την ενίσχυση της περιφερειακής συνοχής διαμέσου της ανάδειξης του ευρύτερου άξονα Λαμίας- Ευρυτανίας- Φωκίδας σε σχέση με την διασύνδεσή του με τον διαπεριφερειακό άξονα της Δυτικής Ελλάδας και ιδίως με την ανάδειξη της Λαμίας σε κόμβο ανάπτυξης της Κεντρικής Ελλάδας. Αντιθέτως υποβαθμίζει την σημασία του νότιου άξονα της Περιφέρειας όπου δεσπόζει το μεγαλύτερο αστικό της κέντρο η Χαλκίδας και εκτείνεται η δυναμική της μητροπολιτικής περιοχής της Αττικής. Η  συνύπαρξη και συνέργεια των δύο αυτών αξόνων της Περιφέρειας είναι όρος περιφερειακής συνοχής ενώ αντίθετα η επιλογή της μελέτης να προκρίνει τον άξονα της Λαμίας και να υποβαθμίσει έστω δια της αποσιώπησης των δυνατοτήτων της Χαλκίδας υπονομεύει την συνοχή της Περιφέρειας και αλλοιώνει την ταυτότητά της.

Ο Δήμος Χαλκιδέων επιμένει στη διατήρηση των κατευθύνσεων του Γενικού Χωροταξικού προς το οποίο εξάλλου ως υπερκείμενο επίπεδο πρέπει να εναρμονίζεται το ΠΠΧΣΑΑ. Υπό αυτή την έννοια διαφωνεί με την κεντρική κατεύθυνση και την φιλοσοφία της μελέτης.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ Β.1 ΣΤΑΔΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΠΧΣΑΑ

1)            Δίπολο Λαμία - Χαλκίδα 

Το Νέο ΠΠΧΣΑΑ θα μπορούσε να προσεγγίσει την άποψη ότι οι εξαρτήσεις μεταξύ των αστικών κέντρων της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να διακριθούν σε λειτουργικές και διοικητικές. Με τον τρόπο αυτό τα δύο ισχυρά κέντρα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, Λαμία και Χαλκίδα, θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν το καθένα στο δικό του χώρο επιρροής, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουν, και ανταποκρινόμενα στο χωροταξικό – αναπτυξιακό ρόλο που τους αναλογεί. Σε συνέχεια των παραπάνω, το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ θα πρέπει να επικαιροποιηθεί με βάση την ιεράρχηση του ΓΠΧΣΑΑ, το οποίο ιεραρχεί την Λαμία και την Χαλκίδα στο ίδιο οικιστικό επίπεδο (Δευτερεύοντες Εθνικοί Πόλοι), για το οποίο προωθεί την «αναβάθμιση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών και τη καινοτομία, με στόχο την ανάπτυξη και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού τους δυναμικού». Δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται ο μεγάλος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της Χαλκίδας.

2)            Διαμετακομιστικό Κέντρο και Κέντρο Έρευνας, Ανάπτυξης και καινοτομίας

Στο Β.1 στάδιο της μελέτης αναθεώρησης του ΠΠΧΣΑΑ προβλέπεται να χωροθετηθεί Διεθνές Διαμετακομιστικό Κέντρο στη Λαμία. Δεν εκφράζουμε αντίρρηση αλλά εκεί που υπάρχει απόλυτη ανάγκη να χωροθετηθεί δεν προτείνεται.

Στην ζώνη ΟΙΝΟΦΥΤΑ – ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ – ΧΑΛΚΙΔΑ – ΘΗΒΑ  έχει δημιουργηθεί η μεγαλύτερη «άτυπη» συγκέντρωση Βιομηχανικής παραγωγής. Διακινούνται τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών και προϊόντων. Υπάρχουν κοντά ο αυτοκινητόδρομος και ο σιδηροδρομικός ΠΑΘΕ, το ΛΙΜΑΝΙ της ΧΑΛΚΙΔΑΣ και αργότερα μπορεί να υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης και του αεροδρομίου της Τανάγρας. Στην ευρύτερη περιοχή είναι αναγκαία η χωροθέτηση και χρηματοδότηση Κέντρου Έρευνας, Ανάπτυξης και Καινοτομίας

3)            Προτεραιότητες στη χρηματοδότηση μεγάλων έργων

Το ΛΙΜΑΝΙ της ΧΑΛΚΙΔΑΣ και ο διαμήκης άξονας της Εύβοιας έχουν χαρακτηριστεί ΔΕΔ-Μ.

 Προτείνεται η άμεση χρηματοδότηση της μετεγκατάστασης και ανάπτυξης του Λιμένα της Χαλκίδας το οποίο είναι κομβικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και της Εύβοιας που πλήττονται από την αποβιομηχάνιση και την ανεργία.  

Προτείνεται η επίσπευση κατασκευής τμημάτων που έχουν μελέτες και είναι ώριμα προς κατασκευή, όπως οι παρακάμψεις ΧΑΛΚΙΔΑΣ, ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ, ΑΜΑΡΥΝΘΟΥ, ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ και η άμεση χρηματοδότηση των υπόλοιπων τμημάτων των οδικών αξόνων της Εύβοιας με στόχο την βελτίωση της οδικής ασφάλειας από τα έντονα κατολισθητικά φαινόμενα σε συνδυασμό με την ενίσχυση του Ανατολικού Άξονα Αναπτυξιακού της ΠΣΤΕ και της χώρας με την αξιοποίηση των Λιμένων Κύμης και Μαντουδίου.

4)            Λιμάνι Κύμης 

 Ένταξη του Λιμένα Κύμης στα διευρωπαϊκά δίκτυα σαν λιμάνι διευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και του τμήματος Λέπουρα - Κύμη. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην διατήρηση της φυσικής ομορφιάς του τοπίου και διατήρηση των χαρακτηριστικών του, καθώς και θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα ανάλογης κυκλοφοριακής σύνδεσης, καθώς και την δυνατότητα ανάπτυξης των χώρων στη χερσαία ζώνη που θα απαιτηθούν για την εύρυθμη και βιώσιμη λειτουργία του λιμένα, σε συνάρτηση με την ένταξη του συνόλου των υποδομών αυτών στο τοπίο της περιοχής. Υπάρχει η πρόβλεψη να αξιοποιηθεί από τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, αλλά και επικοινωνία με τον Εύξεινο Πόντο και τα Τουρκικά Παράλια.

Το ΛΙΜΑΝΙ της ΚΥΜΗΣ έχει την δυνατότητα να χαρακτηριστεί ως λιμάνι και κρουαζιέρας από τώρα και όχι στο μέλλον. 

 

5)  Πολιτιστικές Διαδρομές

Στο Β.1 στάδιο της μελέτης αναθεώρησης του ΠΠΧΣΑΑ προτείνονται και οι ακόλουθες Διεθνούς αξίας πολιτιστικές διαδρομές:

1.            Αθήνα – Μονή Οσίου Λουκά – Δελφοί – Ολυμπία

2.            Ολυμπία – Δελφοί – Θερμοπύλες – Θήβα / Πλαταιές - Ερέτρια

Προτείνεται να γίνει διόρθωση της 2ης διαδρομής σε : Ολυμπία – Δελφοί – Θερμοπύλες – Θήβα / Πλαταιές – Χαλκίδα – Ερέτρια για να προστεθεί και η Χαλκίδα. Η Χαλκίδα πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να προταθεί. Είναι τόπος με σημαντική ιστορία. Διαθέτει το μοναδικό φαινόμενο του Ευρίπου. Το υπό κατασκευή διαχρονικό μουσείο της Εύβοιας στην Αρέθουσα θα αποτελέσει σημαντικό σημείο πολιτιστικής αναφοράς στην Χαλκίδα και σε συνδυασμό με την περιοχή της Αυλίδας και το πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα που διαθέτει θα μπορούσε να προταθεί.

Το Ιερό της Αυλίδειας Αρτέμιδας θα μπορούσε να ενταχθεί στον προσωρινό κατάλογο UNESCO, ως τοπόσημο που σχετίζεται με την έναρξη του Τρωικού πολέμου.

Η πόλη της Χαλκίδας διαθέτει μνημεία που έχουν αναδειχθεί ή που βρίσκονται στην διαδικασία ανάδειξης τους όπως:

-              Το Κάστρο Καράμπαμπα  (περίοδος Τουρκοκρατίας),

-              Σπίτι της οδού Παίδων  (περίοδος Τουρκοκρατίας),

-              Οικία Βαϊλου  (Ενετικής περιόδου, 13ο – 15ο μ.χ.),

-                Ναός Αγ. Παρασκευής  (Ενετικής περιόδου, 13ο – 15ο μ.χ.),

-              Γυμνάσιο και Λουτρά Ρωμαϊκών χρόνων στην οδό Αρεθούσης – Παλαίστρα

-              Συνοικία του Κάστρου

Το Ηρώων στην Τούμπα στο Λευκαντί Βασιλικού (10ο – 11ο π.χ.)

Η Ξηρόπολη στο Λευκαντί Βασιλικού 2.100 π.χ.

6)            Βιομηχανική Περιοχή Ριτσώνας

Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Χαλκιδέων υπάρχει έλλειψη οργανομένων υποδοχέων για εγκατάσταση Βιομηχανιών και Βιοτεχνιών. Προτείνεται: α) η δημιουργία οργανωμένης Βιομηχανικής Περιοχής στη Ριτσώνα, β) η Επέκταση της Βιομηχανικής Ζώνης της Ριτσώνας που μειώθηκε δραστικά από το ΓΠΣ Αυλίδας, διότι η εν λόγω περιοχή δεν είναι γη υψηλής παραγωγικότητας ούτε είναι και αρδευόμενη περιοχή επιπροσθέτως προσφέρεται για εγκατάσταση Βιομηχανιών και υπάρχει και ζήτηση, γ) να ενοποιηθεί και ενσωματωθεί η Βιομηχανική Ζώνη Ριτσώνας με την ζώνη Οινοφύτων – Σχηματαρίου – Θήβας.

7)            Διέλευση Καλωδίων Μεταφοράς Ενέργειας από ΑΠΕ   

Στη μελέτη προκρίνεται η διέλευση των Καλωδίων μεταφοράς ενέργειας από τις ΑΠΕ από την Χαλκίδα επειδή είναι οικονομικότερη και ευκολότερη από την υποθαλάσσια διέλευση αυτών (σελ. 194 του 1ο τεύχους της μελέτης). Δεν συμφωνούμε με αυτή την λύση διότι η διέλευση των καλωδίων θα γίνει μέσα από πυκνοκατοικημένες περιοχές και τον πολεοδομικό ιστό της Χαλκίδας. Καλώδια έχουν ήδη ποντιστεί και έχουν περάσει απέναντι στην Αττική από τις περιοχές της Ν. Εύβοιας.

 

8)            Προαστιακός Σιδηρόδρομος – Πρόβλεψη σύνδεσης του σιδηρόδρομου με το   Λιμάνι της Κύμης

 Αν και αναδεικνύεται η σπουδαιότητα του Λιμένα της Κύμης εντούτοις δεν προβλέπεται σιδηροδρομική σύνδεση του με τον ΠΑΘΕ.

 Δεν υπάρχει πρόβλεψη για επέκταση του προαστιακού σιδηρόδρομου στην Χαλκίδα. Η υπάρχουσα σιδηροδρομική σύνδεση με τον ΠΑΘΕ με μονή γραμμή δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί προαστιακός σιδηρόδρομος για τη Χαλκίδα.      

9)            Παραθεριστική Κατοικία 

Η μελέτη προωθεί τη χωροθέτηση της παραθεριστικής / β΄κατοικίας, κυρίως εντός οικισμών της υπαίθρου και στις επεκτάσεις αυτών, εντός των θεσμοθετημένων ήδη οργανωμένων υποδοχέων τύπου ΠΕΡΠΟ. Στο Δήμο Χαλκιδέων εντοπίζεται στη ζώνη Δροσιά – Σκορπονέρια όπου θεωρείται ότι καλύπτουν ικανοποιητικά την προσφορά αφού δεν είναι ενεργοποιημένες στο σύνολό τους. Επιπλέον δίνονται κατευθύνσεις για τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης με κατάργηση των παρεκκλίσεων. Υποβαθμίζεται το γεγονός ότι έχει διαμορφωθεί μια υφιστάμενη κατάσταση, όπου η παραθεριστική κατοικία έχει εκτεταμένη ανάπτυξη σε εκτός σχεδίου περιοχές του Δήμου.  Το Νέο ΠΠΧΣΑΑ απαιτείται να λάβει ιδιαίτερη μέριμνα για τις περιοχές παραθεριστικής κατοικίας στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου. Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται να καταγραφούν οι ευρείες ζώνες με έντονη ανάπτυξη παραθεριστικής κατοικίας και να προταθούν γενικές κατευθύνσεις για την πολεοδομική ρύθμισή τους, τη λειτουργική οργάνωσή τους και την αισθητική αναβάθμισή τους.  Η εργασία αυτή θα λάβει υπόψη και άλλες χρήσεις, κυρίως τουρισμού (ξενοδοχειακά καταλύματα, ενοικιαζόμενα δωμάτια) και αναψυχής, που αναπτύσσονται συνήθως παράλληλα με την παραθεριστική κατοικία, δεδομένου ότι όλες οι δραστηριότητες αυτές έλκονται ισχυρά από το ίδιο στοιχείο, της θάλασσας.

10)          Λειτουργική Αστική Περιοχή Χαλκίδας (ΛΑΠ Χαλκίδας)

Η μελέτη αναγνωρίζει ως βασικές αστικές ζώνες τη Λειτουργική Αστική Περιοχή της Λαμίας και τη Λειτουργική Αστική Περιοχή της Χαλκίδας. Η ΛΑΠ Λαμίας συντίθεται από τους ∆ήµους Λαµιέων (75.315 κατ.), Στυλίδας (12.750 κατ.) και Μώλου – Αγ. Κωνσταντίνου (12.090 κατ.) και η ΛΑΠ Χαλκίδας συντίθεται από τους Δήμους Χαλκιδέων (102.223 κατ.) και Διρφύων – Μεσσαπίων (18.800 κατ.). Ο Δήμος Ερετρίας (13.053 κατ.), παραδόξως, που έχει άμεση γειτνίαση και άμεση λειτουργική σχέση με τη Χαλκίδα, προσαρτάται μαζί με το Δήμο Κύμης – Αλιβερίου ( 28.437 κατ.) στην Χωρική Ενότητας Νότιας Εύβοιας. Άμεση λειτουργική σχέση με τη Χαλκίδα έχει ακόμη και ο Δήμος Τανάγρας (Σχηματάρι, Δήλεσι, κλπ).

Παρατηρούμε πως η μελέτη πραγματοποιεί σχέδια επί χάρτου παραβλέποντας τα πραγματικά δεδομένα με σκοπό να ενισχυθεί η Λαμία έναντι της Χαλκίδας.

Η λειτουργική σχέση της Ερέτριας με τη Χαλκίδα είναι άμεση και γι΄αυτό το λόγο θα πρέπει να ενταχθεί στη ΛΑΠ Χαλκίδας.

Οι προτάσεις του χωροταξικού θα πρέπει να εναρμονιστούν με τα πραγματικά δεδομένα που υπάρχουν και να ενισχύουν την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής.