Ο κορωναϊός και ο επείγον χαρακτήρας μιας οικονομικής μεταρρύθμισης

Από τον Paolo Raimondi

Αναδημοσίευση από Sputnik Italia 

Σε μια εποχή που η πανδημία του  κοροναϊού επιβάλλει αναδιοργανώσεις και όρια συμπεριφοράς στον πολίτη και στους πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς θεσμούς των διαφόρων χωρών, είναι σοβαρό και απαράδεκτο να συμπεριφέρεται ανεύθυνα η Οικονομία της Αγοράς. Ακριβώς όπως έκανε πάντα πριν και μετά τη μεγάλη κρίση του 2008.

Είναι παραπλανητικό να αποδοθεί η ευθύνη για τις συνεχιζόμενες οικονομικές κρίσεις μόνο σε κοροναϊούς. Η πανδημία ισοδυναμεί με ένα καταστροφικό γεωπολιτικό γεγονός που μπορεί να προκαλέσει μια νέα και επικίνδυνη κρίση σε μια ήδη επισφαλή κατάσταση.

Τα τελευταία 10 χρόνια  το συνολικό οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει επιδεινώσει την κατάσταση του σε όλους τους τομείς. Σε σχέση με το παγκόσμιο και το περιφερειακό ΑΕΠ, τα δημόσια και εταιρικά χρέη ιδιωτικών εταιρειών δυστυχώς αυξήθηκαν σημαντικά.

Διάφορες οικονομικές φούσκες, ιδίως στις ΗΠΑ, αλλά και αλλού, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, έχουν αυξηθεί. Πρόκειται για εξωχρηματιστηριακά παράγωγα και φούσκες υποθηκών ακινήτων, για την αγορά αυτοκινήτων και γενικά για τα χρέη των καταναλωτών, ακόμη και για τα δάνεια σπουδαστών. Ακόμα και το χρηματιστήριο της Wall Street και, σε μικρότερο βαθμό, τα άλλα, έχει αυξηθεί δραματικά, με αδικαιολόγητο τρόπο και σε καμία περίπτωση ανάλογο με την πραγματική απόδοση των εισηγμένων εταιρειών.

Για παράδειγμα, μέσα σε λίγες ώρες η τιμή του πετρελαίου μειώθηκε κατά 30% φέρνοντας το κόστος του βαρελιού γύρω στα 30 δολάρια. Προφανώς προκλήθηκε από μια γεωπολιτική κίνηση της Σαουδικής Αραβίας κατά της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας. Προφανώς με αμερικανική υποστήριξη. Θα ήταν ανόητο να πιστεύουμε ότι οφείλεται μόνο στις συρρίκνωση της παραγωγής στην Κίνα ή στις ανακοινώσεις της ζήτησης και της προσφοράς στην αγορά.

Η επιχείρηση, ωστόσο, διεξήχθη μέσω "προετοιμασμένων" κερδοσκοπικών χρηματοοικονομικών συναλλαγών, συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) και άλλων παραγώγων, με στόχο την μείωση. Μια κίνηση που, για την πρόθεση εκείνων που το σκέφτηκαν, θα έπρεπε να λυγίσει τη Ρωσική αντίσταση σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό δεν συνέβη και δεν υπήρξε, καθώς η Ρωσία προετοιμάζεται για τέτοια ενδεχόμενα.

Η συνέπεια φαίνεται να επηρεάζει, ωστόσο, τον κόσμο των αμερικανικών ομολόγων. Στην πραγματικότητα, οι τίτλοι για περισσότερα από 140 δισεκατομμύρια δολάρια που εκδίδονται από μικρότερες αμερικανικές εταιρείες ενέργειας, θα μπορούσαν σύντομα να καταλήξουν μεταξύ των υψηλού κινδύνου χρεοκοπιών ομολόγων, δηλαδή να γίνουν «χρεωστικά ομόλογα». Θα έχαναν το status του «επενδυτικού βαθμού», οπότε οι θεσμικοί επενδυτές, όπως τα ασφαλιστικά ταμεία και τα συνταξιοδοτικά ταμεία, θα έπρεπε να απαλλαγούν από αυτά.

Αν συνεχιστεί η τρέχουσα τάση της αγοράς πετρελαίου, άλλα ομόλογα, ήδη με την επιβολή ποινής τριπλής Β ( tripla B) αξιολόγησης , για 320 δισεκατομμύρια δολάρια, θα μπορούσαν να πέσουν στο διάσημο δοχείο απορριμμάτων. Σκεφτείτε ότι στον ενεργειακό τομέα των ΗΠΑ υπάρχουν και άλλα ριψοκίνδυνα ομόλογα ύψους περίπου 2.000 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία θα μπορούσαν να καταλήξουν με τον ίδιο τρόπο. Εάν συνέβαινε αυτό, θα μπορούσαν να «μολυνθούν» άλλα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ομόλογα εταιρικού τομέα που ήδη επιπλέουν  επικίνδυνα στο  τέλμα του tripla B.

Έχουμε δει αυτές τις μέρες την αναπόφευκτη και προβλεπόμενη "μόλυνση" των παγκόσμιων χρηματιστηρίων, όλα αυτά σε ελεύθερη πτώση. Είναι ανησυχητικό να βλέπουμε την έλλειψη παρέμβασης από τις αρμόδιες αρχές. Αφήνοντας την Οικονομία και  την κερδοσκοπία  να κινούνται ανεξέλεγκτα είναι μια πραγματική αυτοκτονία.

Δυστυχώς, η Οικονομία, ειδικά η κερδοσκοπική  των μεγάλων τραπεζών και μεγάλων κεφαλαίων, είναι ικανή για μια αφήγηση και μια επιβολή που φαίνεται ανίκητη. Σε αυτές τις μέρες έπρεπε να ακούσουμε στα μέσα ενημέρωσης διάφορους αυτοαποκαλούμενους τραπεζίτες και αδυσώπητους οικονομολόγους να εξηγούν ότι "αν υπάρχουν οικονομικές συναλλαγές στην πτώση, υπάρχουν και άλλοι που παίζουν στην άνοδο". Σύμφωνα με αυτούς, είναι ένα «παιχνίδι», το οποίο δεν πρέπει να έχει κανόνες που θα βοηθούσαν στο να αναπτυχθεί το οικονομικό σύστημα, το οποίο, τελικά, θα μας οδηγούσε σε νέες, πιο ενάρετες ισορροπίες.

Αυτά τα "παιχνίδια" έχουν πιο καταστροφικό αποτέλεσμα από τη χειρότερη πανδημία, επειδή μπορούν να ανατινάξουν ολόκληρο το οικονομικό σύστημα. Εν τω μεταξύ, οι κεντρικές τράπεζες θα καλούνται να αντιμετωπίσουν τα διάφορα προγράμματα διάσωσης για εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ. Οι μεγάλοι οικονομικοί φορείς, αλήθεια, γνωρίζουν ότι δεν θα είναι αρκετό. Τώρα ζητούν τα λεγόμενα "χρήματα ελικόπτερο", την πλημμύρα της ρευστότητας για όλους, σαν να ρίχνουν τραπεζογραμμάτια από ένα ελικόπτερο.

Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ανησυχούν για την υπόθεση της κινεζικής μόλυνσης, με το Παρίσι κάτω από δύο ποσοστιαίες μονάδες, καθώς και για το αρνητικό παγκόσμιο ισοζύγιο στο Βερολίνο, παρά το γεγονός ότι αυξάνεται η βοήθεια από τις Κεντρικές τράπεζες και Κυβερνήσεις

Αυτή είναι μια ιδέα που προτάθηκε αρχικά από τον μονεταριστή Milton Friedman και στη συνέχεια ξεκίνησε το 2002 από τον κυβερνήτη της Fed Ben Bernanke για να αποτρέψει τους κινδύνους αποπληθωρισμού. Η χρήση του "ελικοπτέρου" αποδεικνύει ότι οι κεντρικές τράπεζες, μετά το 2008, αντί για τη μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, χρησιμοποίησαν όλα τα συμβατικά και μη συμβατικά νομισματικά μέσα που διέθεταν. Τώρα θα αποδειχθούν αφοπλιασμένοι μπροστά σε μια κρίση μεγαλύτερης σοβαρότητας και μεγέθους.

Στην Ιταλία, είναι ευπρόσδεκτη η απόφαση του Consob να απαγορεύσει τις μικρές συναλλαγές στο χρηματιστήριο. Πρέπει να υπάρξει μια διαρκής απαγόρευση που πρέπει να υιοθετηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ενόψει των καταρρεύσεων  και των ανεξέλεγκτων οικονομικών εξελίξεων, οι κεντρικές αρχές πρέπει να παρεμβαίνουν. Εάν το κράτος καλείται να ανταποκριθεί σε όλους τους τομείς, όπως ο τομέας της υγείας, της απασχόλησης, του οικονομικού και του περιβάλλοντος, οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν μπορούν να παραμείνουν εκτός ελέγχου και να επηρεάσουν αρνητικά τις επιδόσεις της οικονομίας και των κοινωνικών δομών. Σε έναν κόσμο όπου όλες οι ιδεολογίες φαίνεται να έχουν ξεπεραστεί, στην πράξη, ο νεοφιλελευθερισμός που εξαπλώνει τον  ιό της «μαγείας της τέλειας αγοράς» της προσφοράς και της ζήτησης, χωρίς κανόνες και χωρίς ρόλο του κράτους εξακολουθεί να κυριαρχεί,.

Ο κορωναϊός είναι εμβληματικός: η κίνηση σε έναν τυχαίο, ασυντόνιστο και συγκεντρωτικό κανόνα δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Ακόμη περισσότερο ισχύει για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την κερδοσκοπία. Η μεταρρύθμιση του συστήματος δεν μπορεί πλέον να αναβληθεί. Χρειαζόμαστε ένα νέο και μοντέρνο Bretton Woods. Εάν η Wall Street και το City συνεχίσουν να αντιστέκονται, τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ίσως μαζί με τις χώρες BRICS, θα πρέπει να την αναλάβουν πρωτοβουλία και όχι σε βιβλικούς καιρούς.