Πανεπιστήμια (!!!) και Στερεά Ελλάδα μπροστά σε νέες προκλήσεις.

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Η πρόταση για την ίδρυση του Συγκροτήματος Ευρίπου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών που παρουσιάστηκε και επίσημα από τον Αντιπρύτανη του Πανεπιστημίου κ. Σφηκόπουλο παρουσία  του Υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου στο Αμφιθέατρο των ΤΕΙ Χαλκίδας, στα Ψαχνά είναι ως προς την ουσία της η πιο σημαντική και απτή πρωτοβουλία για να ενταχθεί η Εύβοια και η Χαλκίδα στον Ακαδημαϊκό Χάρτη της χώρας. Συνεπώς δεν θα μπορούσε να μην γίνει ευπρόσδεκτη και να μην συζητηθεί σοβαρά από τους φορείς και την Αυτοδιοίκηση της Εύβοιας.

Παράλληλα βέβαια υπάρχει η πρόταση για το Δελφικό Πανεπιστήμιο στην Στερεά Ελλάδα η οποία εκπονήθηκε με ανάθεση από την ΠΕΔ Στερεάς Ελλάδας  από τον Ομότιμο Καθηγητή και πρώην Υπουργό Γιάννη Πανούση με την συνδρομή Επιτροπής στην οποία είχα την τιμή να μετέχω προταθείς από τον Δήμαρχο Χαλκιδέων τον οποίο ευχαριστώ γιατί μπόρεσα να συνεισφέρω σε κάτι πολύ σημαντικό για την Στερεά Ελλάδα και την Εύβοια υπό την καθοδήγηση του αγαπητού Φίλου και Δάσκαλου Γιάννη Πανούση. Στην Επιτροπή κατέθεσα στις 13.4.2018  και το Κείμενο Απόψεών μου.

Το πλήρες κείμενο της Πρότασής μου στην Επιτροπή Τεκμηρίωσης υπό τον Γιάννη Πανούση ΕΔΩ ή  ΕΔΩ (μορφή PDF)

Σήμερα, την 3^η Ιουλίου 2018 δόθηκε στη δημοσιότητα και τέθηκε σε διαβούλευση η Πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για συγχώνευση του ΤΕΙ Λαμίας με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Με την ίδια ανακοίνωση προαναγγέλλεται Πρόταση του Γεωπονικού Πανεπιστημίου για την Ευρυτανία και την Βοιωτία.

Ο σχεδιασμός της Πολιτείας φέρνει στην Στερεά Ελλάδα «πλήθος» Πανεπιστημιακών Δομών και μάλιστα χωροθετημένων σε όλες σχεδόν τις πόλεις κατά τρόπο μάλλον ισορροπημένο και ισοβαρή ως προς το δίπολο Χαλκίδα Λαμία. Αυτή η ισορροπία παρότι θα ήταν αυτονόητη είναι ιστορικά πρωτόγνωρη. Όλα αυτά όμως χωρίς να εντάσσονται στην ίδια στέγη, σε ένα ενιαίο αυτοτελές Πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας. Εάν και εφόσον όλα τα σχέδια υλοποιηθούν θα χρειαστεί να σκεφθούμε: τί σημασία έχει  το ενιαίο πανεπιστήμιο σε σχέση με την διαπανεπιστημιακή κάλυψη της Περιφέρειας. Διαπανεπιστημιακό Δίκτυο στην Στερεά αντί του «Δελφικού Πανεπιστημίου»;. Πως ικανοποιούνται ή πως υπολείπονται οι προσδοκίες για την περιφερειακή ανάπτυξη;. Θα χρειαστεί όμως κάθε τοπική κοινωνία, κάθε περιοχή και η Περιφέρεια στο σύνολό της, έως τότε να βρουν τον τρόπο να συνεργάζονται, να στηρίζουν και να στηρίζονται από τις πανεπιστημιακές κοινότητες που έρχονται  για να δημιουργήσουν γνώση, έρευνα καινοτομία και να προσφέρουν πνευματικό απόθεμα στην κοινωνία της Στερεάς Ελλάδας.

Υποστηρίζω μονότονα  ότι το διακύβευμα του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας για την ίδια την Περιφέρεια είναι η συνοχή της γιαυτό έχει σημασία η αντίληψη με την οποία προσεγγίζει τόσο την διεκδίκηση όσο και εν συνεχεία την ανάπτυξη του Πανεπιστημίου. Επίσης η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δεν μπορεί να διεκδικήσει εκ νέου Πανεπιστήμιο εάν δεν έχει κατανοήσει τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους έχασε αυτό που είχε  έως το 2013 και το οποίο πλέον ελάχιστοι θυμούνται. Ο βασικός λόγος, εκτός των άλλων, ήταν η μη ανάπτυξη του Πανεπιστημίου ισοβαρώς στο δίπολο Χαλκίδα- Λαμία. Η μεταφορά του άγονου και μίζερου, εν πολλοίς, ανταγωνισμού – αντί της ισομερούς συνέργειας και της ειλικρινούς συνεργασίας- στη διεκδίκηση του Πανεπιστημίου αποτελεί τροχοπέδη για την επιτυχία του εγχειρήματος.  

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας όφειλε να είχε αναλάβει την πρωτοβουλία και να διαμορφώσει άποψη ανάπτυξης του πανεπιστημίου  λαμβάνοντας υπόψη το κρίσιμο κριτήριο της περιφερειακής συνοχής καθώς και την αναγκαία πολιτική ευθύνη. Το ότι δεν το έκανε και προτίμησε ρόλο δευτεροαγωνιστή δεν σημαίνει ότι δεν οφείλει σήμερα να απαντήσει με σθένος και  παρρησία στην νέα προοπτική που ανοίγουν για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Στερεά οι προτάσεις που κατατίθενται.

Με άλλα λόγια, τώρα μας δίνετε η ευκαιρία να σκεφθούμε αλλιώς, ίσως αυτό οδηγήσει στο να σκεφτόμαστε σωστότερα σε σχέση με την κατεστημένη στο πολιτικό σύστημα  της Στερεάς κουλτούρα της καχυποψίας, του μίζερου απομονωτισμού και της εδροκεντρικής εμμονής. Γιατί εξαιτίας αυτής της κουλτούρας δεν κρατήσαμε Πανεπιστήμιο στο παρελθόν και αδυνατούμε να πείσουμε για Πανεπιστήμιο σήμερα.

Τελικά υπάρχει ο από μηχανής θεός.

Η Πολιτεία, η οποία έχει την εξουσία να προωθεί η να μην προωθεί την ίδρυση Πανεπιστημίων ενθαρρύνει ή και προωθεί άλλες λύσεις. Έτσι στον χώρο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας γειτονικά Πανεπιστήμια όπως το Εθνικό Καποδιστριακό της Αθήνας, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας αλλά, όπως λέγεται, και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο προτείνουν την εγκατάσταση πανεπιστημιακών δομών που θα υπάγονται οργανικά σε αυτά αλλά χωροθετούνται σε πόλεις της Στερεάς Ελλάδας. Ήδη αυτό έχει συμβεί με την Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας που εδρεύει στην Λαμία ενώ πρόσφατα πανηγυρικά η Ηγεσία της Περιφέρειας υποδέχθηκε αντίστοιχη δομή, ερευνητικού περιεχομένου, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου στη Βοιωτία. Στο σχέδιο συγχώνευσης του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας με το ΤΕΙ Θεσσαλίας και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας που  δόθηκε για διαβούλευση πρόκειται να ιδρυθούν και νέα Τμήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Λαμία και να συμπληρωθεί έτσι η Σχολή Θετικών Επιστημών του νέου Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τέσσερα Τμήματα ενώ ένα ακόμη θα έχει στην Λαμία η Σχολή Ιατρικής ( Τμήμα Φυσιοθεραπείας. Πέντε Τμήματα και μία Σχολή στην Λαμία. Ιδρύεται από το νέο Πανεπιστήμιο Θεσσαλία το Κέντρο Δελφών και Τμήματα Κατάρτισης στην Άμφισσα.

Τώρα για πρώτη φορά έρχεται και η σειρά της μεγαλύτερης πόλης και του μεγαλύτερου νομού της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας να φιλοξενήσει Τμήματα Πανεπιστημίου και μάλιστα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενσωματώνοντας σε αυτά το ανθρώπινο δυναμικό του ΤΕΙ Χαλκίδας και αξιοποιώντας τις εγκαταστάσεις του καθώς και άλλες πανεπιστημιακές δομές που θα εγκατασταθούν στην περιοχή όπως επίσης και της Τεχνόπολης η οποία αποτελούσε πρόταση και του Συνδέσμου Βιομηχάνων Στερεάς Ελλάδας την οποία είχα υποστηρίξει και στην πρότασή μου. Τρία Τμήματα άμεσα που θα εξελιχθούν σε πέντε, μία Σχολή και Τεχνόπολη στην Χαλκίδα και την ευρύτερη περιοχή Εύβοιας- Βοιωτίας

Θα ήταν παράλογο για την Χαλκίδα και την Εύβοια να κλείσουν τα μάτια σε μία άμεση προοπτική για την οποία πάλευαν – όσο πάλευαν- δεκαετίες.

Οι πόλεις της Στερεάς Ελλάδας ασφαλώς πρέπει να διεκδικούν για λογαριασμό τους το καλύτερο και αφού υπερβούν άγονους ανταγωνισμούς να αναζητήσουν όσα τις ενώνουν στο πλαίσιο της περιφερειακής συνοχής. Αυτής της συνοχής που έχει χρέος να κτίσει έμπρακτα, έγκαιρα και με γερά θεμέλια η Περιφέρεια ως δευτεροβάθμιος ΟΤΑ. Θέλει σοβαρή δουλειά αυτό και πολιτική ενόραση και εμπειρία.

Αξίζει να επισημάνουμε με έμφαση την ιστορικότητα της πρωτοβουλίας της Περιφερειακής  Ένωσης Δήμων Στερεάς Ελλάδας να προωθήσει έμπρακτα και τεκμηριωμένα τη διεκδίκηση του Πανεπιστημίου. Ήταν κάτι που υπερβαίνει τον θεσμικό της ρόλο και κάλυψε επάξια το κενό της περιφερειακής πολιτικής. Μετά την κατάθεση άλλων σχεδιασμών, η Περιφερειακή Ένωση Δήμων ορθώς επιμένει -αφού δεν έχει άλλο δρόμο και άλλο ρόλο - στην ίδρυση του Πανεπιστημίου της Στερεάς Ελλάδας. Η πρόταση για το Δελφικό Πανεπιστήμιο και βελτίωση και συμπλήρωση επιδέχεται αντλώντας επιχειρήματα από τις άλλες προτάσεις. Όπως επίσης πρέπει να επισημάνουμε ότι οι Προτάσεις που κατατέθηκαν από το Υπουργείο αξιοποιούν ιδέες και παραλήψεις της Πρότασης  για το Δελφικό Πανεπιστήμιο τολμώντας ευθέως όμως και την χωροθέτησή τους.  Τώρα πλέον η κάθε πόλη και περιοχή καλείται να αναμετρηθεί με τη δική της ευθύνη για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που στέκονται μπροστά της. Εξάλλου η Περιφέρεια Στερεάς και η συνείδησή της είναι η κοινή συνισταμένη των συμφερόντων και της αντίληψης των επιμέρους τοπικών κοινωνιών και των δημοτικών ηγεσιών τους. Από κάτω προς τα πάνω θα κτιστεί η περιφερειακή συνοχή στον ιστορικό χρόνο.

Από εκεί και πέρα όμως κανείς δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από το δάκτυλό του. Οι τοπικές κοινωνίες και οι μεγάλες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας έχουν χρέος έναντι των πολιτών τους να διεκδικήσουν και τα κατοχυρώσουν την πρόσβαση στα οφέλη των δομών Ανώτατης Εκπαίδευσης, όταν δε αυτά προσφέρονται πρέπει να είναι έτοιμες να τα στηρίξουν  και να τα απολαύσουν.