Ενεργειακή μετάβαση με δημοκρατία

 Πέτρος Ζούνης

06 Οκτωβρίου, 2019

 https://www.epohi.gr/

Η σύσταση και λειτουργία των Ενεργειακών Κοινοτήτων (Ε.Κοιν.), όπως θεσπίστηκαν με το νόμο 4513/2018, αποτελεί μια ολοκληρωμένη παρέμβαση μέσω της Κοινωνικής Οικονομίας στον τομέα της ενέργειας. Προωθείται ο θεσμός της κοινωνικής οικονομίας και ταυτόχρονα δι’ αυτής προάγεται η ενεργειακή αειφορία και η καινοτομία στην παραγωγή ενισχύοντας τη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της αυτοπαραγωγής, τη μείωση του ενεργειακού κόστους για νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την αποθήκευση, διανομή και προμήθεια ενέργειας, τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Όλα αυτά ενταγμένα στο πνεύμα των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων.

Οι Ε.Κοιν. είναι αστικοί συνεταιρισμοί μεταξύ πολιτών, τοπικών φορέων όπως: δήμοι, περιφέρειες, μικρές και μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις. Μέσω αυτών εισάγεται η ενεργειακή δημοκρατία που δίνει στους συνεταιριστές αυτούς τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση και τον ενεργειακό σχεδιασμό μέσω της άμεσης εμπλοκής τους σε ενεργειακά εγχειρήματα με προτεραιότητα της ΑΠΕ. Δι’ αυτού του τρόπου οι πολίτες και οι τοπικοί φορείς αποκτούν διττό ρόλο ως καταναλωτές και ως παραγωγοί ενέργειας. Στόχος τους η προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Οι Ε.Κοιν. δραστηριοποιούνται στους τομείς των ΑΠΕ, της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης, (ΣΗΘΥΑ) της ορθολογικής χρήσης ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των βιώσιμων χερσαίων μεταφορών, της διαχείρισης της ζήτησης και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα, έχουν δικαίωμα να ασκούν τις κάτωθι δραστηριότητες:

* Παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση ή πώληση ηλεκτρικής ή θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας από σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ

* Παραγωγή, διανομή και προμήθεια θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας, προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου προς τελικούς πελάτες

* Διαχείριση πρώτης ύλης για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα ή βιορευστά ή βιοαέριο

* Προμήθεια για τα μέλη της ενεργειακών προϊόντων, ηλεκτροκίνητων οχημάτων και οχημάτων εναλλακτικών καυσίμων

* Ανάπτυξη, διαχείριση και εκμετάλλευση υποδομών εναλλακτικών καυσίμων και οχημάτων εναλλακτικών καυσίμων

* Εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης νερού με χρήση Α.Π.Ε. εντός της περιφέρειας που βρίσκεται η έδρα της Ε.Κοιν.

Ποιοι δικαιούνται συμμετοχής

Δικαίωμα συμμετοχής στις Ε.Κοιν. έχουν φυσικά πρόσωπα με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού της ίδιας περιφερειακής ενότητας εντός της οποίας βρίσκεται η έδρα της Ε.Κοιν. ή επιχειρήσεις αυτών και Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού εντός των διοικητικών ορίων των οποίων βρίσκεται η έδρα της Ε.Κοιν.

Οι Ε.Κοιν. έχουν μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Κατ’ εξαίρεση και κάτω από προϋποθέσεις μπορεί να λειτουργήσουν Ε.Κοιν. κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Ενδιαφέρον οδηγός, που δίνει λεπτομερείς οδηγίες για την ίδρυση Ε.Κοιν. είναι ο οδηγός που προέκυψε από τη συνεργασία μεταξύ του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας του Πολυτεχνείου Κρήτης, της κοινοτικής συνεταιριστικής επιχείρησης Electra Energy και του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ - Γραφείο Θεσσαλονίκης και με συμμετοχή της ανεξάρτητης ερευνήτριας Αντωνίας Πρόκα. Διατίθεται δωρεάν με παραγγελία στο info@gr.boell.org. και ηλεκτρονικά αναζητήστε χτίζοντας Ενεργειακές Κοινότητες στην Ελλάδα/Boell seed.

Δυστυχώς, μέχρι σήμερα ελάχιστες ενεργειακές κοινότητες έχουν λειτουργήσει. Αυτό οφείλεται στο νέο θεσμό και νόμο που δεν έχουν εμπεδώσει οι κρατικές υπηρεσίες αλλά και στην αργή πορεία ανοίγματος προγραμμάτων ΕΣΠΑ, όπως εντοπίζει εκπρόσωπος του Δήμου Φούρνων Κορσεών Ικαρίας, στη διαφορετική ερμηνεία του νόμου μεταξύ νομικής υπηρεσίας του ΥΠΕΝ και της Αποκεντρωμένης διοίκησης, όπως μας ενημερώνει ο εκπρόσωπος του Δήμου Τρικαίων. Είναι ανάγκη να χτιστούν δίκτυα ομάδων πολιτών, επιχειρήσεων, αγροτών, ΟΤΑ κ.λπ. που θα υλοποιήσουν τις δυνατότητες που τους δίνει ο νόμος γιατί αποτελεί ενεργό συμμετοχή των πολιτών και εισαγωγή της δημοκρατίας στην ενέργεια.

Παραδείγματα δυνητικών Ε.Κοιν.

* Οι ιδιοκτήτες ή χρήστες των διαμερισμάτων μιας πολυκατοικίας δημιουργούν μια Ε.Κοιν. προκειμένου να συμμετάσχουν σε πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης της πολυκατοικίας ή να παράξουν ενέργεια για μειωμένοι λογαριασμό.

* Τρεις ΟΤΑ, δημιουργούν μια Ε.Κοιν., προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα φ/β σύστημα ή και μία α/γ και να εφαρμόσουν εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας με τις καταναλώσεις τους και καταναλώσεις ευάλωτων καταναλωτών ή πολιτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

* Ομάδα αγροτών ή και αγροτικές επιχειρήσεις δημιουργούν μια Ε.Κοιν., προκειμένου να εγκαταστήσουν μονάδα ΣΗΘΥΑ σε περιοχή, από όπου διέρχεται δίκτυο φυσικού αερίου. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα εγχέεται στο Δίκτυο και η θερμική ενέργεια θα καλύπτει τις ανάγκες ενός θερμοκηπίου.

* Κάτοικοι και επιχειρήσεις ενός νησιού μπορούν να δημιουργήσουν Ε.Κοιν. με συμμετοχή και του Δήμου, προκειμένου να υλοποιήσουν μονάδα αφαλάτωσης με ΑΠΕ (π.χ. με ανεμογεννήτρια), για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα έλλειψης νερού.

* Οι κάτοικοι ή και επιχειρήσεις μιας περιοχής μαζί με το Δήμο, δημιουργούν Ε.Κοιν., προκειμένου να εγκαταστήσουν ένα Μικρό Υδροηλεκτρικό Έργο ενδεικτικής ισχύος 1MW σε ορεινό ή ημιορεινό οικισμό.