Να σκεφθούμε αλλιώς για το περιβάλλον και την προστασία του

Δημήτρης Ι. Κατσούλης

Η πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στην Εύβοια ήταν η ευκαιρία να  ξαναστηθεί το ίδιο σκηνικό του ανταγωνισμού των αρμοδίων και αναρμοδίων μπροστά στις φλόγες και πάνω στις στάχτες.  Είναι πάντως παραδεκτό ότι η συχνότητα και η ένταση των πυρκαγιών στον τόπο μας και ειδικότερα από το τραγικό Αύγουστο του 207 και μετά έχουν συσσωρεύσει στις τοπικές αρχές αλλά και στους κατοίκους αρκετή και πάντοτε χρήσιμη εμπειρία έτσι ώστε μόνο η ένταση των καιρικών φαινομένων αλλά και η ετοιμότητα και επάρκεια του συγκεντρωτικά διαχειριζόμενου κρατικού μηχανισμού μπορεί ίσως να προδώσει ή να μειώσει.

Αυτή την εμπειρία οφείλουν οι τοπικές αρχές και ιδίως η Αυτοδιοίκηση του νομού να την ενισχύουν, να την οργανώνουν και κυρίως να την αναβαθμίζουν. Η ιστορία έχει δείξει ότι μία πυρκαγιά ιδίως σε συνθήκες ισχυρών ανέμων πρέπει να αντιμετωπίζεται τις πρώτες στιγμές. Μετά όλα γίνονται δύσκολα. Γιαυτό είναι φρόνιμο να προνοεί κανείς κυρίως προς δύο κατευθύνσεις: Πρόληψη με υποδομές πρόσβασης και υδροδότησης και Οργάνωση του Εθελοντισμού όχι μόνο για την κατάσβεση αλλά κυρίως για την περιφρούρηση των δασών. Σχέδια εκκένωσης οικισμών πρέπει να υπάρχουν όχι μόνο στο συρτάρι του Δήμαρχου αλλά και στην γνώση των κατοίκων. Όλα αυτά οργανώνονται στον «ανύποπτο χρόνο» πριν από την αντιπυρική περίοδο.

Το κυριότερο όμως είναι άλλο.

Τα δάση μας θα καίγονται, όχι μόνο λόγω της δασικής ύλης, γιατί ο τρόπος διαχείρισής τους επιτρέπει εάν δεν προκαλεί την καταστροφή τους. Χρειάζεται πρωτίστως να ανοίξουν τα δάση στους επισκέπτες, τους δασαργάτες, στην κοινωνία. Να είναι επισκέψιμα και παραγωγικά είτε βρίσκονται σε χαρακτηρισμένες ως προστατευόμενες περιοχές είτε όχι.  Όσο το δάσος παραμένει κλειστό, απρόσιτο αφιλόξενο και αδιάνοικτο, χωρίς τις αναγκαίες ζώνες πυρασφάλειας αλλά και τις αναγκαίες για την αναζωογόνηση, τον καθαρισμό και την παραγωγικότητα δασεργατικές ασχολίες τόσο πιο προκλητικό γίνεται στην καταστροφή του.

Αλλαγή της δασικής πολιτικής με νέο επαγγελματισμό και νέες αντιλήψεις για την υλοτομία και την παραγωγική του αξιοποίηση. Νέες νοοτροπίες, νέα τεχνολογικά εργαλεία εποπτείας και διαχείρισης. Νέα δασική νομοθεσία.

Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και δασικών περιφερειών στις Περιφέρειες και νέα καθήκοντα σε συνεργασία με τους Δήμους για την δασική και αγροτική οδοποιία. Ανάλογες τομές στη δομή της πολιτικής προστασίας με καθαρό διαχωρισμό αρμοδιοτήτων στο κεντρικό κράτος που πρέπει να είναι επιτελικό και εν προκειμένω υποστηρικτικό με τον ειδικό εξοπλισμό και μηχανισμό (εναέρια μέσα και τεχνολογικά μέσα), τις Περιφέρειες και τους Δήμους.

Εάν πράγματι η δασοπυρόσβεση πρέπει να είναι ξεχωριστός τομέας, αυτή η υπόθεση πρέπει να τελειώνει μία και καλή. Δεν αφορά πλέον συντεχνιακές αντιπαραθέσεις αλλά την ίδια την αποτελεσματική κατασταλτική ετοιμότητα του κράτους.

Τίποτε από όλα αυτά δεν θα έχει σημασία ή αποτέλεσμα εάν εμείς ως κοινωνία, και ειδικότερα ως ευβοϊκή κοινωνία δεν επαναπροσδιορίσουμε την δική μας ευθύνη, απαιτώντας αλλά κυρίως αυτοοργανώνοντας την παρέμβασή μας μέσα στον φυσικό πλούτο του νησιού μας. Η κλιματική αλλαγή είναι πραγματική απειλή και μόνο η αυτοοργάνωση απέναντι σε αυτή μπορεί να μας φέρει νικητές απέναντι στις συνέπειές της.

Να ένα παράδειγμα; Επί μέρες μαθαίναμε και εμείς από τα ΜΜΕ ότι καίγεται δάσος natura. Ασφαλώς δεν ήταν ακριβές αλλά δείχνει εν πολλοίς και την άγνοιά μας για τον ίδιο τον τόπο μας. Στην Εύβοια υπάρχουν παλιές και νέες περιοχές natura και άλλες προστατευόμενες περιοχές και περιοχές χαρακτηρισμένες ως φυσικού κάλους. Αυτές ούτε άβατα είναι ούτε απειλές για άλλες οικονομικές η μη δραστηριότητες όπως μία αναχρονιστική, συντηρητική και φοβική αντίληψη διατρέχει όλη την κοινωνία μας αλλά και τις αρμόδιες Αρχές.  Είναι πλούτος που ανήκει στο παρόν και το μέλλον της κοινωνίας μας. Αυτές οι περιοχές πρέπει να προστατεύονται από τις απειλές αλλά ταυτόχρονα να γίνονται πηγές παραγωγικού και οικονομικού πλούτου. Να γίνονται εστίες τουρισμού και ανάδειξης του άυλου πολιτισμού των εκεί τοπικών κοινωνιών, να γίνονται τόποι του  τουρισμού εμπειριών που προϋποθέτει και ταυτόχρονα ενθαρρύνει εκτός των άλλων και την προστασία του περιβάλλοντος.

Αυτά και άλλα τέτοια χρειάζονται για να είμαστε συμμέτοχοι ως πολίτες και όχι θεατές των φλογών ή των τηλεοπτικών δεκτών όπου παρελαύνουν διάφοροι εν τους πράγμασι αναρμόδιοι και ανίκανοι να συμβάλλουν «πολιτικοί ταγοί» και απασχολούν μάλιστα αναίτια τους αρμόδιους και υπεύθυνους να δράσουν επιχειρησιακά. Γιατί, κακά τα ψέματα, η ώρα της καταστροφής είναι η ώρα των επιχειρησιακά υπεύθυνων όλος ο άλλος χρόνος πριν κυρίως αλλά και μετά είναι η ώρα όσων έχουν πολιτικές, κανονιστικές και διαχειριστικές αρμοδιότητες να οργανώσουν και να προνοήσουν την αποτροπή των καταστροφών και το αξιόμαχο των μηχανισμών προστασίας.

Αυτά τα γράφω αναλογιζόμενος πόσο πιο έμπειρους μας έκανε το 2007 ο πύρινος Αύγουστος, και τις τοπικές αρχές και τους πολίτες. Τότε νιώσαμε την ανάγκη των σχεδίων εκκένωσης των οικισμών, την ενίσχυση των Δήμων με βασικό εξοπλισμό πυρόσβεσης, την ανάγκη να ενθαρρύνουμε τον εθελοντισμό και να προωθήσουμε τους Συλλόγους Εθελοντών Πολιτικής Προστασίας. Όλα αυτά απολογιστικά και προγραμματικά πρέπει να σκεφθούμε πάλι.