Το Γεωπάρκο, ο γεωτουρισμός και η - αναζητούμενη- Εναλλακτική Εύβοια

 Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Η πρόταση για την δημιουργία Γεωπάρκου στην Βόρεια Εύβοια και η σχετική απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Στερεάς Ελλάδας να την υιοθετήσει προξένησε διχογνωμίες και ανησυχίες στο τοπικό πολιτικό προσωπικό και σε φορείς της περιοχής. Αρκετές από αυτές τις εντάσεις και ενστάσεις είναι εύλογες εάν αναλογιστεί κανείς το επίπεδο ποιότητας και τις αντιλήψεις που καθοδηγούν την άσκηση πολιτικής στην περιοχή, στον Νομό και την Περιφέρειά μας. Ημιμάθεια, προσωπικές στρατηγικές και έλλειψη εμπιστοσύνης στην συμμετοχική δημοκρατία. Δεν εννοούμε ασφαλώς αυτή την ατυχή ιδέα περί δημοψηφίσματος που ανέφερε πολιτικός παράγοντας!!!.

Η ιδέα για την δημιουργία Γεωπάρκου με επίκεντρο το Απολιθωμένο Δάσος της Κερασιάς στο Δήμο Μαντουδίου- Λίμνης – Αγίας Άννας ήταν η αφετηρία μίας εύστοχης πρότασης που απαιτούσε όμως διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση η οποία πάντως  δεν θα μπορούσε να υπάρξει διότι η Εύβοια στερείται θεσμικού φορέα ικανού να σκεφθεί για την «Όλη Εύβοια» και γιαυτό πεδία κοινής δράσης παραμένουν ανενεργά. Ο Δήμος εκεί το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή, παρά τα προβλήματά του. Ήταν προφανής η σημασία.

Εν συνεχεία κάποιοι σκέφθηκαν και τον γειτονικό Δήμο Ιστιαίας Αιδηψού με έμφαση ίσως στον γεωθερμικό πλούτο της Αιδηψού. Αντί όμως να τεθεί υπόψη των τοπικών κοινωνιών και των Δήμων αλλά και φορέων της «όποιας» κοινωνίας των πολιτών προηγήθηκε η ανάληψη της πρωτοβουλίας από την Περιφέρεια και εν συνεχεία η άσκηση του συντονιστικού της ρόλου με τον τρόπο, τα μέσα και τις νοοτροπίες που έχει υιοθετήσει. Εκεί λοιπόν προέκυψαν οι ενοχλήσεις και οι αντιρρήσεις του Δήμου και άλλων τοπικών φορέων.  Ξεκίνησαν εν συνεχεία και οι γνωστοί «Ευβοείς Πολιτικοί» να παίρνουν θέση ως συνήθως: χωρίς να έχουν και πολύ ιδέα. Έτσι μία καλή πρόταση κινδυνεύει να πέσει θύμα του προεκλογικού κλίματος που σιγά σιγά εγκαθίσταται στην περιοχή.

Ας δούμε το θέμα αλλιώς.

Η πρόταση για γεωπάρκο στην Εύβοια με επίκεντρο το Απολιθωμένο Δάσος της Κερασιάς είναι καλή. Όμως επειδή χρειάζεται να διευρυνθεί, όπως συμβαίνει και σε άλλα γεωπάρκα της Ελλάδας και της Ευρώπης με παράδειγμα την Λέσβο ή τον Ψηλορείτη ή την περιοχή του Βίκου στην Ήπειρο, είναι αναπόφευκτη η αναζήτηση και άλλων γεοτόπων αναφοράς μικρότερης ίσως σημασίας από το Απολιθωμένο Δάσος. Τα γεωθερμικά πεδία της περιοχής της Αιδηψού είναι μία τέτοια ιδέα. Η Εύβοια, μία περιοχή με έντονη γεωλογική ιστορία  έχει και άλλους σημαντικούς γεωτόπους, όπως τα παλαιά μεταλλεία σε Μαντούδι και Αλιβέρι. Ίσως προσφέρεται μία πιο εμπεριστατωμένη αξιολόγηση των περιοχών που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο Γεωπάρκο της Εύβοιας.

Τι είναι όμως τα Γεωπάρκα; 

Είναι περιοχές NATURA; θα αποτρέψουν άλλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως φοβούνται στην Βόρεια Εύβοια; Αυτή η απάντηση προέχει όλων των άλλων και έπρεπε να είχε προηγηθεί.

Τα Γεωπάρκα συνδυάζουν τη διατήρηση (conservation) με τη βιώσιμη ανάπτυξη (sustainable development)  και τη συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων (community involvement). Όπως λέγεται χαρακτηριστικά τα «Παγκόσμια Γεωπάρκα είναι κάτι περισσότερο από τα πετρώματά τους. Τα γεωπάρκα είναι για τους ανθρώπους».  Συνδέονται άμεσα με την εκπαίδευση και την έρευνα. Δεν είναι μουσεία φυσικής ιστορίας αλλά ζωντανά εργαστήρια που παρέχουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ασχοληθούν με την επιστήμη, την έρευνα, τον τουρισμό, τον πολιτισμό.

«Το Γεωπάρκο  συμβάλλει ενεργά στην οικονομική ανάπτυξητ ης περιοχής μέσα από την ανάδειξη της ταυτότητας του που συνδεεται με την γεωλογική κληρονομιά και έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του Γεωτουρισμού» ορίζει μεταξύ των άλλων η Ιδρυτική Διακήρυξη του Ελληνικού Φόρουμ Γεωπάρκων.

Ο γεωτουρισμός 

Ο γεωτουρισμός είναι μια εναλλακτική μορφή τουρισμού με κίνητρο την εμπειρία, την γνώση και την απόλαυση της γεωποικιλότητας και της γεωκληρονομιάς. Ο γεωτουρισμός εάν δεν ταυτιστεί με την αειφόρο ανάπτυξη δεν έχει νόημα. Γαιυτό προέχουν τα ακόλουθα:

Ολοκληρωμένη διαχειριστική προσέγγιση η οποία θα λαμβάνει υπόψη τους περιορισμούς της φέρουσας ικανότητας του γεωλογικού, φυσικού, κοινωνικού και πολιτιστικού αποθέματος του περιβάλλοντος να φιλοξενεί επισκέπτες.

Στρατηγική διατήρησης των πόρων και περιορισμού του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

Ο γεωτουρισμός θα δημιουργεί νέες αναπτυξιακές ευκαιρίες κατάλληλες για το περιβάλλον και τον τοπικό χαρακτήρα της περιοχής.

Η τοπική κοινότητα θα πρέπει να εμπλέκεται στη διαδικασία λήψης απόφασης για την ανάπτυξη βιώσιμου γεωτουρισμού ώστε να διασφαλίζονται όσο το δυνατό περισσότερα οφέλη προς την τοπική κοινωνία.

Ο γεωτουρισμός θα συμβάλλει στην τοπική οικονομία προωθώντας την τοπική απασχόληση, χρησιμοποιώντας τοπικά προϊόντα ή δεξιότητες και δημιουργώντας νέες υπεραξίες.

Η διατήρηση και ανάδειξη τοπικής κληρονομιάς σε τουριστικό προϊόν, απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό υψηλής κατάρτισης, ενώ παράλληλα αξιοποιεί την τοπική παραδοσιακή τεχνογνωσία.

Οι ενέργειες προώθησης του γεωτουρισμού θα ενισχύουν τον σεβασμό για την παράδοση και τα έθιμα της περιοχής και θα τονίζουν τις αυθεντικές αξίες στην αύξηση της ευαισθητοποίησης των επισκεπτών για γεωδιατήρηση και περιβαλλοντική προστασία.

 Σημαντικό και αναγκαίο για μία Εναλλακτική Εύβοια

Είναι προφανές ότι πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό και αναγκαίο για μία άλλη Εναλλακτική Εύβοια και ως τέτοιο πρέπει να γίνει αντικείμενο και σημαία μίας προοδευτικής αναπτυξιακής στρατηγικής. Ο δρόμος για να γίνει αυτό δεν ξεκινά πάντως ούτε από τις φιλοδοξίες και το «μέτρο» των πολιτικών παραγόντων ούτε από τα φοβικά αντανακλαστικά κοινωνικών ομάδων. Ξεκινά από την διαβούλευση, τον διάλογο, την ενθάρρυνση και την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας των πολιτών. Εάν οι πιο ανοικτόμυαλοι και ανήσυχοι κάτοικοι των ενδιαφερομένων περιοχών δεν κατανοήσουν και δεν ενστερνιστούν την ιδέα του γεωτουρισμού και το γεωπάρκο ως όχημά της δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κάτι, και εάν γίνει θα μείνει λειψό και μίζερο, ίσως στα χαρτιά και στις πινακίδες.